2023-10-31 06:32 aktualizacja: 2023-11-01, 07:39
Ostatnie pożegnanie Wandy Półtawskiej Fot. PAP/Łukasz Gągulski
Żegnamy prawdziwą uczennicę Chrystusa, osobę o zdecydowanym charakterze i granitowej postawie moralnej, która robiła to, co nakazywała jej chrześcijańska miłość i sumienie - powiedział kard. Stanisław Dziwisz w czasie uroczystości pogrzebowych prof. Wandy Półtawskiej. "Przetrwała, przeżyła niezwykłą siłą swojego ducha, niezwykłą siłą swojego umysłu, niezwykłą siłą także swojego ciała, jakże przecież wątłego - powiedział prezydent Andrzej Duda.
W bazylice Mariackiej w Krakowie odbyła się msza pogrzebowa prof. Wandy Półtawskiej, współpracowniczki i przyjaciółki Jana Pawła II, byłej więźniarki niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Mszy przewodniczył kard. Stanisław Dziwisz.
Uroczystości miały charakter państwowy. Wzięli w nich udział m.in.: prezydent RP Andrzej Duda wraz z Pierwszą Damą Agatą Kornhauser-Dudą, przedstawiciele rządu, parlamentarzyści, duchowni, osoby konsekrowane oraz licznie zgromadzeni wierni.
"Żegnamy – nie wahamy się powiedzieć – nieprzeciętnego człowieka. Żegnamy prawdziwą uczennicę Jezusa Chrystusa, ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Pana. Żegnamy szczególnego świadka minionych stu lat, naznaczonych również dyktaturą totalitarnych, zakłamanych ideologii, ale także odzyskaną wolnością i innymi wielkimi wydarzeniami w naszym życiu społecznym i narodowym" - powiedział w homilii kard. Dziwisz.
Przyznał, że choć prof. Półtawska "wygłaszała na różnych współczesnych areopagach wiele wykładów i konferencji" oraz "zostawiła sporo tekstów i świadectw traktujących zawsze o ważnych sprawach człowieka, małżeństwa, rodziny i ludzkiej miłości", to jednak "przede wszystkim jej życie jest dla nas lekcją".
Prezydent: przeżyła niezwykłą siłą swojego ducha, niezwykłą siłą swojego umysłu
Prezydent Andrzej Duda przypomniał o losach Wandy Półtawskiej podczas II wojny światowej - o tym, jak była więźniarką niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück.
"Przetrwała, przeżyła niezwykłą siłą swojego ducha, niezwykłą siłą swojego umysłu, niezwykłą siłą także swojego ciała, jakże przecież wątłego" - mówił.
Podkreślił, że ducha prof. Półtawskiej "nie pomieściłaby Bazylika Mariacka". "Tak był wielki, tak był silny. Przetrwał wszystko przez 102 lata długiego życia" - zaznaczył.
Prezydent ocenił, że właśnie te doświadczenia popchnęły ją w kierunku obrania po powrocie z obozu drogi lekarza po to, by nieść pomoc drugiemu człowiekowi. Wskazał, że doświadczenie to skłoniło ją do szukania odpowiedzi na pytanie "jak to się stało, że człowiek mógł stać się taki i może być taki, jak ci, z którymi ona na swojej (...) drodze życia się spotkała".
"I to wielkie pytanie, które zapewne niejednokrotnie, zwłaszcza wtedy, przenikało jej serce: czy człowiek może być w gruncie rzeczy aż tak zły i czy można kochać takiego człowieka" - zaznaczył.
"Niosła pomoc. (...) Niestrudzona wojowniczka o drugiego człowieka. Niestrudzona wojowniczka o życie. Niestrudzona wojowniczka o moralność. Niestrudzona wojowniczka o świadomość" - mówił o Półtawskiej.
"Kiedy patrzy się na historię jej życia, kiedy patrzy się i słucha tego, co mówiła, co napisała, wcale nie dziwi, że drogi jej i księdza Karola Wojtyły spotkały się. I że on dostrzegł w niej tego właśnie ogromnego ducha i niezwykłą siłę, której tak wielu przeciwnościom losu nie udało się zmiażdżyć" - wskazał Andrzej Duda.
"Myślę, że dostrzegał ją także i Pan Bóg. Nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Nie tylko dlatego, że przeprowadził ją żywą przez piekło przesłuchań i Ravensbrück. Ale także dlatego, że pokonał w niej chorobę nowotworową, która dotknęła ją już jako matkę i żonę, kiedy opiekowała się - służąc drugiemu człowiekowi - swoimi dziećmi" - dodał.
Jak mówił, dokonany został wobec niej cud uzdrowienia za wstawiennictwem z całą pewnością św. Jana Pawła II, ale przede wszystkim św. Ojca Pio, do którego Karol Wojtyła zwrócił się listownie o pomoc.
"Jak państwo wiecie, pamiętacie, początkowo nie wierzyła w swoje cudowne uzdrowienie. Uważała, że koledzy lekarze pomylili się w diagnozie i że, w istocie, tej choroby nowotworowej zapewne nie było. Zrozumiała, że doszło do cudu dopiero wtedy, gdy spotkała się osobiście z Ojcem Pio" - powiedział prezydent.
Przypomniał, że później w audycji w Polskim Radiu Półtawska powiedziała, że - jako lekarzowi - nawet przez myśl jej nie przeszło, że mogłaby zostać uzdrowiona, że mógłby nastąpić jakiś cud. "Tak bardzo była w istocie także pragmatyczna. Tak niezwykle twardo stąpała po ziemi. Tak bardzo profesjonalne podejście miała do zajęcia, które realizowała w swoim życiu zawodowym" - zaznaczył Andrzej Duda.
Prezydent podczas uroczystości pogrzebowych wskazywał, że prof. Wanda Półtawska od dzieciństwa aż do ostatniej chwili swojego życia służyła ideałom "Bóg, Honor i Ojczyzna".
Jak zaznaczył, "nie ma wątpliwości, że prof. Wanda Półtawska po prostu wierzyła w życie jako drogę, która może i powinna być drogą do świętości dla każdego człowieka". "Za to pani profesor z całego serca dziękujemy. Dziękujemy za ten nieoceniony wkład w Rzeczpospolitą, bo dzięki pani pracy i służbie drugiemu człowiekowi z całą pewnością jest ona piękniejsza i lepsza niż mogłaby być, gdyby pani nie było" - powiedział prezydent.
Andrzej Duda nawiązał do książki pt. "Beskidzkie rekolekcje. Dzieje przyjaźni księdza Karola Wojtyły z rodziną Półtawskich", w której prof. Półtawska wyznała, że słowa pewnej wdowy, że nie sztuką jest kochać dobrego męża, były dla niej przedmiotem wielu rozmyślań.
"To nie sztuka kochać dobrego, a przecież mamy kochać każdego swojego bliźniego. Jakże trudno jest kochać bliźniego - oprawcę z Ravensbrück. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego oprawcę z siedziby Gestapo pod zegarem w Lublinie. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego brutalnego żołnierza, który na ulicy morduje kobietę, dziecko. Jakże trudno jest kochać jako bliźniego człowieka, którego przyprowadzają wam jako lekarzowi psychiatrze, ekspertowi, po to, żeby przeprowadzić analizę jego osobowości, stabilności emocjonalnej i psychicznej i wydać diagnozę, czy jest on psychicznie zdrowy i zdolny do rozpoznawania swoich czynów. Jakże trudno jest, a jednak Pan Bóg nakazuje nam kochać bliźniego jak siebie samego" - mówił Duda.
"Myślę, że prof. Wanda Półtawska przez całe życie w jakimś sensie zmagała się z tym paradoksem, stąd jej wielkie, śmiało można powiedzieć - uwielbienie, afirmacja życia - życia, które ratowała na każdym kroku, życia tych, którzy chcieli ze swoim życiem skończyć a którym ona pomagała odnaleźć sens. Życia dzieci, którym chciano to życie odebrać, a które ona uratowała, rozmawiając z ich matkami, przekonując je, jak wieki skarb noszą pod swoim sercem, życia rodzin, którym pomagała się scalić w różnych kryzysach i być nadal. Ile tysięcy ich jest wśród nas" - podkreślił prezydent Duda.
Przyznał, że "nie wiemy, za co w istocie Bóg nagrodzi nas w niebie, ale - patrząc na zasady, w które wierzymy jako chrześcijanie, jako katolicy - nie mamy chyba wątpliwości, że jeżeli ktoś odchodzi po nagrodę, to właśnie ktoś taki, jak prof. Wanda Półtawska". "Nie mam żadnych wątpliwości, że ona wierzyła w życie wieczne i jest ono w tej chwili jej udziałem. Wierzę głęboko, że cieszy się obecnością w niebie, przy tronie Boga, gdzie pewnie rozmawia z Janem Pawłem II, tak jak dawniej - twarzą w twarz" - dodał prezydent Duda.
Przyjaciółka Jana Pawła II
Wanda Półtawska zmarła w nocy z 24 na 25 października w swoim domu w Krakowie. 2 listopada skończyłaby 102 lata.
Półtawska była współpracowniczką i przyjaciółką Jana Pawła II, lekarzem psychiatrą, byłą więźniarką niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Papież pisał o niej: "Mój ekspert osobisty od 'Humanae vitae'", a włoski dziennik "La Stampa" określił ją "Agentem 007 Jana Pawła II".
Uchodziła za szarą eminencję w polskim Kościele. Wielu zadaje sobie pytanie, czy miała ona realny wpływ na papieża. Tomasz Krzyżak, autor książki "Wanda Półtawska. Biografia z charakterem" (WAM, 2017), odpowiadając na to pytanie, cytuje samą bohaterkę: "Nie mierzyłam tego wpływu. Natomiast z całą pewnością miałam na niego wpływ, jako kobieta, na zupełnie nową rzeczywistość, bo on nie miał okazji mieć ani siostry, ani mamy – mama wcześnie zmarła – i dla niego świat kobiet był ciekawy, i on był zafascynowany kobiecością" – oceniła Półtawska.
Wanda Wiktoria Wojtasik przyszła na świat 2 listopada 1921 r. w Lublinie. Po wybuchu II wojny światowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną. 17 lutego 1941 r. została aresztowana i osadzona w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, gdzie przeprowadzano na niej eksperymenty medyczne.
Po wojnie studiowała medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie też uzyskała doktorat z psychiatrii. Tam poznała swojego męża Andrzeja Półtawskiego, filozofa, z którym miała cztery córki.
Nie wiadomo, kiedy po raz pierwszy spotkała się z Karolem Wojtyłą. Autor jej biografii Tomasz Krzyżak przypuszcza, że stało się to w 1953 r., kiedy Półtawska poszła do spowiedzi do Wojtyły. Z czasem zaczęła odgrywać coraz większą rolę w Kościele krakowskim, stopniowo zwiększała się też rola, jaką odgrywała w Watykanie jako osoba, która ma bezpośredni dostęp do Jana Pawła II.
Praca naukowa
Półtawska była wykładowczynią na Wydziale Teologicznym UJ (dziś Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie). Zorganizowała też i kierowała Instytutem Teologii Rodziny przy tej uczelni. Wykładała także w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną im. Jana Pawła II przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie.
Pracowała w poradni wychowawczo-leczniczej przy Katedrze Psychologii UJ. Prowadziła też badania ofiar obozu Auschwitz – tzw. dzieci oświęcimskich. Jest autorką publikacji poświęconych m.in. psychiatrii i o tematyce katolickiej.
Po raz ostatni publicznie spotkała się z młodzieżą 22 września 2023 w Krakowie - było to ponad czterogodzinne spotkanie z finalistami XII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Historyczno-Literackiego "Polskie Więźniarki w Ravensbrück".
W 2016 r. Wanda Półtawska została odznaczona Orderem Orła Białego - w uznaniu zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za propagowanie wartości i znaczenia rodziny we współczesnym społeczeństwie, a także za "chrześcijańskie świadectwo humanizmu i wkład w rozwój katolickiej nauki społecznej".(PAP)
Autorki: Aleksandra Kiełczykowska, Danuta Starzyńska-Rosiecka, Magdalena Gronek, Julia Kalęba
kno/ mar/
