Strefa Gazy. Koniec pierwszej fazy rozejmu. Drugi etap nadal niepewny
Izraelski minister obrony Israel Kac ogłosił w czwartek, że zakończyła się pierwsza faza rozejmu w wojnie z Hamasem w Strefie Gazy. Według mediów przejście do drugiego etapu jest bardzo niepewne, ale obie strony wydają się skłonne do przedłużenia pierwszej części porozumienia.
Pierwszy etap rozejmu obowiązuje od 19 stycznia i zgodnie z pierwotnym harmonogramem ma się skończyć w sobotę. Potem miałaby nastąpić druga faza porozumienia.
Jednym z kluczowych punktów umowy jest wymiana izraelskich zakładników na Palestyńczyków osadzonych w izraelskich więzieniach. W pierwszym etapie miało być uwolnionych 33 Izraelczyków. W nocy ze środy na czwartek Hamas przekazał ciała czterech ostatnich porwanych. Łącznie uwolniono 25 żywych zakładników i wydano ciała ośmiu zabitych. W zamian Izrael wypuścił z więzień około 1700 przetrzymywanych tam Palestyńczyków.
Porozumienie zakładało też, że w sobotę Izraelczycy zaczną wycofywać się z Korytarza Filadelfijskiego, czyli przygranicznego pasa między Strefą Gazy a Egiptem. Według mediów powołujących się na źródła w izraelskim rządzie, Izrael nie wywiąże się z tego zobowiązania, tłumacząc, że musi utrzymać kontrolę nad granicą, by zapobiec przemytowi broni.
Kac powiedział w czwartek, że chociaż pierwsza faza rozejmu się skończyła, Izrael będzie dążył do uwolnienia kolejnych zakładników. W niewoli palestyńskich organizacji terrorystycznych pozostaje 59 Izraelczyków. Według izraelskiej armii 35 z nich nie żyje.
W czwartek poinformowano też o wysłaniu do Kairu izraelskiego zespołu negocjacyjnego. Egipt, wraz z USA i Katarem, pośredniczy w rozmowach o rozejmie. Minister spraw zagranicznych Gideon Saar odmówił odpowiedzi na pytanie dziennikarzy, czy w Kairze będzie dyskutowany drugi etap porozumienia.
Druga faza zakłada m.in. trwały rozejm, wydanie wszystkich zakładników więzionych w Strefie Gazy i całkowite wycofanie się Izraelczyków. Według mediów nie rozpoczęły się jeszcze poważne rozmowy o warunkach tego etapu.
Stanowiska stron wydają się trudne do pogodzenia. Izrael od dawna zapowiada, że nie zgodzi się na pozostanie Hamasu u władzy w Strefie Gazy, chce też zlikwidować jego potencjał militarny. Równocześnie domaga się zwrócenia wszystkich zakładników. USA popierają izraelskie postulaty.
Po wejściu w życie rozejmu w styczniu Hamas odzyskał faktyczną kontrolę nad Strefą Gazy. W ugrupowaniu istnieją wewnętrzne podziały - niektórzy jego przywódcy sugerowali, że są gotowi zrezygnować z władzy w Strefie Gazy, jednak większość z nich nie zgadza się na rozbrojenie.
Nie jest jasne, jak Izrael miałby teraz zniszczyć Hamas bez wznowienia wojny. Z drugiej strony, pozostali zakładnicy są nadal głównymi kartami przetargowymi organizacji terrorystycznej, która prawdopodobnie nie będzie chciała ich wypuścić bez gwarancji trwałego rozejmu.
Obie strony deklarują, że są gotowe do negocjacji o drugiej fazie. Według mediów Izrael i USA dążą do przedłużenia pierwszego etapu i uwolnienia kolejnych zakładników bez negocjowania całkowitego zakończenia wojny i przyszłości Strefy Gazy. Hamas miał sygnalizować, że jest otwarty na takie rozwiązanie i przedłużenie pierwszej fazy do końca zaczynającego się w ten weekend ramadanu - świętego miesiąca dla wyznawców islamu.
Wiele może zależeć od oczekiwanej w przyszłym tygodniu wizyty Steve'a Witkoffa, wysłannika prezydenta USA Donalda Trumpa na Bliski Wschód. Przedstawiciel Białego Domu deklaruje, że chce doprowadzić do wdrożenia drugiego etapu porozumienia.
Premier Izraela Benjamin Netanjahu pozostaje pod presją swoich skrajnie prawicowych koalicjantów, którzy domagają się wznowienia wojny i zniszczenia Hamasu. Według sondaży większość Izraelczyków popiera jednak utrzymanie rozejmu. Duża część społeczeństwa widzi w tym, przede wszystkim, szansę na uwolnienie pozostałych zakładników. Na ulicach izraelskich miast znów niemal codziennie organizowane są demonstracje, których uczestnicy wzywają Netanjahu do tego, by nie porzucał umowy.
Wojna w Strefie Gazy wybuchła po ataku Hamasu na południowy Izrael 7 października 2023 r. Zabito w nim około 1200 osób, a 251 porwano. W walkach zginęło ponad 48 tys. mieszkańców Strefy Gazy. Palestyńskie terytorium jest zrujnowane, panuje w nim kryzys humanitarny, a większość z 2,1 mln mieszkańców stała się wewnętrznymi uchodźcami.
Jerzy Adamiak (PAP)
adj/ szm/ sma/
