2023-08-22 17:03 aktualizacja: 2023-08-22, 17:37
Litewski poeta, eseista i tłumacz literatury pięknej Tomas Venclova Fot. PAP/Valdemar Doveiko
Fundacja im. Zbigniewa Herberta ogłosiła laureata Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023. "Uhonorowano nią Tomasa Venclovę, powszechnie uważanego za najwybitniejszego żyjącego litewskiego poetę, który w czasach ZSRR jako dysydent walczył o prawa człowieka w Litwie" - podano w informacji prasowej.
"Tomas Venclova poświęcił swoje życie literaturze i walce z autorytaryzmem. Jest największym żyjącym poetą litewskim, czołowym pisarzem wschodnioeuropejskim, jednym z ostatnich ogniw łańcucha łączącego Herberta, Miłosza i Brodskiego. Venclova, jak to ujęła Ellen Hinsey, +jest jednym z ostatnich poetów pokolenia wielkiej tradycji europejskiej+" – powiedział cytowany w informacji Edward Hirsch, przewodniczący tegorocznego jury.
Katarzyna Herbert, żona Zbigniewa Herberta i założycielka fundacji jego imienia podkreśliła, że cieszy się, iż tegoroczna nagroda zostanie wręczona "świetnemu poecie, którego twórczość Herbert znał i cenił". Laureat, jak podano w informacji, dziękując jury za wybór mówił, że to dla niego "wielkie zaskoczenie a przede wszystkim zaszczyt, otrzymać nagrodę tak znakomitego patrona".
Tomas Venclova urodził się w 1937 r. na Litwie. Pierwszy tom wierszy opublikował w drugim obiegu wydawniczym w 1958 r. Był blisko związany z kręgiem żyjących w ZSRR pisarzy-dysydentów m.in. z Anną Achmatową, Borysem Pasternakiem i Josifem Brodskim. W 1977 r. jako dysydent i współzałożyciel Litewskiej Grupy Helsińskiej wybrał życie na emigracji. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez wiele lat wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Yale.
Czytaj więcej
Polskie Noble Literackie - od Sienkiewicza do Tokarczuk
Jest laureatem wielu nagród literackich i tytułów doktora honoris causa. Jego poezję wprowadził do języka polskiego Czesław Miłosz publikując w 1973 r. na łamach paryskiej "Kultury" przekład wiersza "Rozmowa w zimie". Utwory Venclovy tłumaczyli następnie m.in. Stanisław Barańczak, Beata Kalęba, Alina Kuzborska i Adam Pomorski. Po polsku ukazały się liczne zbiory wierszy, a także esejów i tom korespondencji z Czesławem Miłoszem. Jego wiersze były ponadto tłumaczone m.in. na angielski, chiński, niemiecki, włoski, szwedzki i ukraiński.
Venclova zaprzyjaźniony jest z wieloma polskimi pisarzami, w 1983 r. dołączył do zespołu redakcyjnego wydawanych na emigracji w Paryżu "Zeszytów Literackich", gdzie przez ponad trzy dekady publikował swoje wiersze i eseje. Tłumaczył na litewski polskich poetów m.in. Zbigniewa Herberta, Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, ogłosił także monografię twórczości Aleksandra Wata.
"Tomasa Venclovę wiele łączy ze Zbigniewem Herbertem. Nie tylko tłumaczył i komentował jego wiersze, które poznał zaraz na początku swojej kariery pisarskiej, ale podobnie jak Herbert w swojej poezji często nawiązuje do historii klasycznej, historia i poezja są dla niego nierozdzielne. W swojej twórczości przeciwstawia się okrucieństwu i niesprawiedliwości, nie stroni od tematów trudnych, nie narzuca odpowiedzi, zachęca do odwagi myślenia" - podkreślono w przesłanej we wtorek informacji prasowej.
Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej, przede wszystkim w dziedzinie poezji. Przyznawana jest od 2013 r. za "wybitne dokonania artystyczne i intelektualne nawiązujące do idei, które przyświecały twórczości Zbigniewa Herberta". Jej laureatami są W.S. Merwin, Charles Simic, Ryszard Krynicki, Lars Gustafsson, Breyten Breytenbach, Nuala Ni Dhomhnaill, Agi Miszol, Durs Gruenbein, Yusef Komunyakaa oraz Marianna Kijanowska.
Laureata wyłoniło jury, w skład którego weszli poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy: Krystyna Dąbrowska (Polska), Edward Hirsch (USA), Michael Krueger (Niemcy), Mercedes Monmany (Hiszpania) oraz Ales Steger (Słowenia).
Uroczystość wręczenia Nagrody laureatowi odbędzie się 13 września br. w Teatrze Polskim w Warszawie. Bezpośrednią transmisję z niej będzie można obejrzeć w mediach społecznościowych Fundacji im. Zbigniewa Herberta w języku polskim i angielskim.
Partnerem strategicznym Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023 jest Fundacja PZU. Została ona dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. (PAP)
kno/
