Fundacja rodzinna - obrót majątkiem z podatkiem czy bez?

Fundacja rodzinna a CIT

Generalnie dopóki majątek pozostaje w fundacji rodzinnej, dopóty nie musi ona płacić podatku dochodowego od osób prawnych. Opodatkowaniu 15% CIT podlega np. przekazanie majątku beneficjentowi fundacji czy wypłata ukrytych zysków. Zwolniona z CIT jest również w zakresie prowadzenia tzw. dozwolonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej. Czynności wykraczające poza ten zakres podlegają 25-procentowemu CIT. 

Dozwolona działalność gospodarcza fundacji

Wśród wspomnianej dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej znajduje się m.in. działalność w zakresie przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze (także zagranicznych, art. 5 ust. 1 pkt 3), a także w zakresie zbywania mienia, o ile nie zostało ono nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia (art. 5 ust. 1 pkt 1).

Aport majątku do spółki bez CIT

Pewna fundacja rodzinna poinformowała w ub.r. dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o zamiarze nabycia nieruchomości w celu wniesienia jej aportem do spółki kapitałowej na pokrycie udziałów w jej kapitale zakładowym. Fundacji pozwoli to przystąpić do tej spółki i osiągać przychody z wypłacanej przez spółkę dywidendy. Czas, jaki upłynie pomiędzy zakupem gruntu a wniesieniem go aportem, będzie stanowić okres niezbędny do załatwienia wszystkich działań korporacyjnych i prawnych. Stąd jedynym celem nabycia nieruchomości jest przystępnie do spółki. Fundacja była przekonana, że na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej opisana transakcja nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Fiskus miał inne zdanie

Dyrektor KIS uznał stanowisko fundacji za nieprawidłowe. Stwierdził, że przedmiotowa transakcja wypełnia znamiona działań, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o f.r., a więc zakup nieruchomości został dokonany celem dalszego zbycia. Wskazał, że pojęcie zbycia mienia należy rozumieć szerzej niż tylko jego sprzedaż, a więc także jako czynność prawną prowadzącą do przeniesienia własności majątku - również poprzez wniesienie go aportem do spółki w zamian za jej udziały.

Lex specialis derogat legi generali

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zgodził się z ustaleniami organu, że do zbycia mienia może dojść także w inny sposób niż poprzez sprzedaż. Powołany przez dyrektora KIS przepis nie wymaga nawet, aby zbycie musiało mieć charakter odpłatny. Sąd zwrócił jednak uwagę, że tak dokonaną interpretację należy zestawić z wykładnią odrębnego przepisu art. 5 ust. 1 pkt 3. Pod pojęciem przystąpienia do spółki rozumie się ogół czynności niezbędnych do stania się jej członkiem. W omawianej sprawie wniesienie przez fundację rodzinną wkładu niepieniężnego w postaci nieruchomości było warunkiem członkostwa w spółce. Postanowienia tej drugiej regulacji stanowią lex specialis wobec postanowień art. 5 ust. 1 pkt 1 i jako charakteryzujące się węższym zakresem zastosowania mają pierwszeństwo (wyrok z 14 maja 2024 r., sygn. akt I SA/Po 152/24).

Podsumowanie

To bardzo korzystne dla fundacji rodzinnych i jedyne słuszne rozstrzygnięcie poznańskiego sądu. Skoro ustawodawca wyraźnie rozdzielił działalność nabywania mienia celem dalszej odsprzedaży od czynności przystępowania do spółek, funduszy i innych podmiotów o podobnym charakterze, to fiskus nie może zapominać o tym rozdziale wedle swego uznania. Celem fundacji rodzinnych miała być ochrona rodzinnych firm i majątków, a nie jego okrajanie podwójnym opodatkowaniem. Fundacja zapłaci przecież należny CIT we właściwym momencie, gdy zdecyduje się wypłacić swoim beneficjentom uzyskaną ze spółki dywidendę. 

Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców

Źródło informacji: Kancelaria Prawna Skarbiec