"Bild": 85 lat od "nocy kryształowej" obawy Żydów przed pogromami powracają

"Jestem bardzo zmartwiona. Wtedy też zaczęło się niepozornie” – stwierdziła ocalała z Holokaustu 102-letnia Margot Friedlaender, podkreślając w rozmowie z dziennikiem swój niepokój w związku ze wzmagającą się nienawiścią do Żydów w Niemczech.

Fundacja Friedlaender sama przejęła organizację uroczystej premiery telewizyjnego filmu dokumentalnego o pogromie. Krótko przed tym wydarzeniem stacja ZDF „najwyraźniej stchórzyła, zapewne ze względów bezpieczeństwa, czego jednak nadawca nie chciał potwierdzić” – dodał „Bild”.

Jak stwierdził „Bild”, w Niemczech „panuje obecnie przerażająca atmosfera”.

Czytaj więcej

Rocznica "nocy kryształowej". 85 lat temu Niemcy przeszli do otwartej przemocy wobec mniejszości żydowskiej

„85 lat po pogromie "nocy kryształowej" szkoły żydowskie muszą być chronione, a na sklepach są malowane antysemickie napisy. W październiku sprawcy próbowali podpalić synagogę w Berlinie” – wylicza „Bild”, pytając, czy w takich warunkach należy obawiać się powrotu do tamtych czasów.

„I tak, i nie” – stwierdził Josef Schuster, prezes Centralnej Rady Żydów. Jak wyjaśnił, o ile podpalenie synagogi jest „traumą historyczną”, to wydarzenia z 1938 roku były systematycznym programem, kierowanym przez władze państwowe – o czym dziś w Niemczech „nie ma nawet mowy”.

„Bild” dotarł do dwóch świadków tamtych wydarzeń, mieszkających obecnie w Izraelu George’a Shafi (92 lat) i Waltera Binghama (100 lat). Mieli oni odpowiednio 7 i 15 lat, kiedy „nazistowskie oddziały bandytów mordowały na ulicach” – wyjaśnił „Bild”.

George Shafi dorastał w berlińskiej dzielnicy Schoeneberg, i do dziś pamięta poranek po nocy pogromu.

„Mama powiedziała mi, że nie pójdę dziś do szkoły. Przez trzy dni nie pozwalali mi wychodzić z domu” – wspomina mężczyzna. Kiedy ponownie pozwolono mu wyjść, pierwszą rzeczą jaką ujrzał był napis, wymalowany na pobliskim sklepie papierniczym wielkimi literami: „Ten sklep należy do żydowskiej świni, która poślubiła chrześcijańską niemiecką świnię”.

Życie Shafiego uratował wyjazd do Wielkiej Brytanii z transportem dzieci. Jego matka zginęła w Auschwitz.

Walter Bingham w 1938 roku mieszkał z rodziną w Mannheim. Widział pożar synagogi.

„Strażacy tam stali i po prostu pozwolili na to, żeby spłonęła. Jednocześnie dbali tylko o to, aby nie zapaliły się budynki nieżydowskie” – powiedział Bingham.

Obydwaj mężczyźni przyznali, że podróżując w tamtym czasie po Niemczech unikali mówienia po hebrajsku, ponieważ było to zbyt niebezpieczne – podkreślił „Bild”. (PAP)

jc/