2024-06-06 08:01 aktualizacja: 2024-06-06, 20:31
Jaskinia Raj. Fot. PAP/Piotr Polak
Jaskinie, nawet te znane od lat, to miejsca, które wciąż skrywają tajemnice. “Z roku na rok są odkrywane kolejne korytarze i przejścia” - powiedziała Barbara Zasadowska, przewodniczka po Jaskini Raj. Dzisiaj obchodzimy Międzynarodowy Dzień Jaskiń i Krasu.
Największą i najgłębszą jaskinią w Polsce jest Wielka Śnieżna w Tatrach, długość dotychczas odkrytych korytarzy to ponad 23 km, z kolei najdłuższą jaskinią w Górach Świętokrzyskich jest Chelosiowa Jama w Jaworznie koło Kielc i ma ok. 4 km długości. To jednak nic w porównaniu ze światowymi rekordami. Jaskinia Mamucia w USA, w stanie Kentucky ma aż 686 km i jest tam kilka rzek, jezior i wodospadów. Drugie miejsce zajmuje system jaskiń podwodnych Sac Actun i Dos Ojos w Meksyku. Tworzą system o łącznej długości 377 km. Z kolei w Europie największa jest Jaskinia Optymistyczna o długości 265 km znajdująca się w pobliżu ukraińskiej wsi Korolówka.
Jednak według Barbary Zasadowskiej, te liczby mogą się w każdej chwili zmienić, bo w już w znanych jaskiniach są wciąż odkrywane nowe korytarze.
Jaskinie krasowe to 90% jaskiń na świecie i swoje powstanie zawdzięczają wodzie. Rozpuszcza ona skały zbudowane z węglanu wapnia takie jak wapień, dolomit, kreda, gips. “Woda przesiąka przez skały, tworząc podziemne korytarze. Jest to proces długotrwały, w przypadku większości jaskiń wynoszący nawet kilkadziesiąt milionów lat” - powiedziała Barbara Zasadowska.
Przy okazji tworzą się charakterystyczne dla jaskiń formy naciekowe, czyli zwieszające się za stropów stalaktyty, tworzące się na spągu, czyli dolnej powierzchni warstwy jaskini stalagmity i połączenie się obu tych nacieków stalagnaty zwane również kolumnami naciekowymi.
Wyjątkowo bogata w formy naciekowe jest Jaskinia Raj w Chęcinach koło Kielc. “Możemy tu zobaczyć bardzo rzadkie na świecie perły jaskiniowe, czyli pizoidy, pola ryżowe, nacieki kalafiorowe, wełniste czy warkoczowe” powiedziała.
Woda, dzięki której powstały jaskinie przyczyni się też do ich zniszczenia. “Woda drąży podziemne korytarze i stwarza ten świat, ale również woda zakończy ich życie, ponieważ każda jaskinia prędzej czy później niestety ulegnie zawaleniu. Stanie się to na skutek powolnego rozpuszczania wapiennych skał, z których jest zbudowany strop” - podkreśliła.
Jaskinie są ciekawymi obiektami nie tylko dla geologów. Na dnie jaskiń zalegają namuliska, czyli osady składające się z naniesionych przez wodę mułu, piasku, żwiru skalnego oraz szczątków organicznych takich jak odchody, oraz szczątki zwierząt i roślin. “To jest zapis historii danego regionu. Dzięki niemu możemy określić, jak był klimat, jakie żyły zwierzęta oraz czy jaskinia była zamieszkiwana przez ludzi. Pole do popisu mają tu archeolodzy i palentolodzy” - podsumowała Barbara Zasadowska.
Autor: Paweł Stępniewski
