„W KL Auschwitz zostało uwięzionych ponad 140 tysięcy polskich więźniów. Prawie połowa zginęła lub została zamordowana. W ramach zagłady Niemcy deportowali do obozu także około 300 tysięcy polskich Żydów. Wielu Romów, których tu zamordowano, także pochodziło z przedwojennych terenów Rzeczypospolitej. O ich losach opowiemy w nowej ekspozycji” – wyjaśnił dyrektor muzeum Piotr Cywiński.
Nowa wystawa będzie otwarta w 2025 roku
Jak podkreślił, obóz Auschwitz znany jest w świecie przede wszystkim jako miejsce Holokaustu. Należy jednak należy pamiętać, że Niemcy utworzyli go na początku wojny dla polskich więźniów politycznych. „To fundamentalne, by w Miejscu Pamięci pokazywać całość wielowymiarowej historii tego miejsca. Dlatego tak ważne jest utworzenie nowej polskiej wystawy narodowej” – wskazał Cywiński.
Muzeum zawarło umowę na wykonanie wystawy „Polacy w KL Auschwitz. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w czasie II wojny światowej” z konsorcjum dwóch firm z Krakowa i Katowic. Paweł Sawicki z biura prasowego placówki podał, że stało się to w ubiegły czwartek. Konsorcjum otrzyma 20,6 mln zł. Projekt zostanie zrealizowany dzięki nadzwyczajnemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wykonawca od podpisania umowy ma 87 tygodni na demontaż istniejącej ekspozycji, konserwację poobozowego bloku 15, a także stworzenie i montaż nowej wystawy. Ma ona być gotowa latem 2025 roku.
Nowa wystawa zastąpi dotychczasową, która powstała w 1985 r. Ekspozycja „Walka i martyrologia narodu polskiego w latach 1939-1945” jest obecnie jedną z najstarszych na terenie Miejsca Pamięci.
Nowa ekspozycja zajmie dwa piętra bloku 15. Ma stanowić rozszerzenie wystawy głównej poprzez skupienie na losach Polaków w KL Auschwitz. Przedstawi historię więźniów obozu rejestrowanych jako polityczni, ale także wszystkie inne kategorie osadzonych w nim obywateli polskich – w tym polskich Żydów, kierowanych do Auschwitz na zagładę.
Obraz skali prześladowań i okrucieństwa
Autorem scenariusza jest kierownik Centrum Badań Muzeum Auschwitz dr Piotr Setkiewicz. Jak podkreślił, wystawa przybliży początek wojny i okupacji niemieckiej w Polsce, zobrazuje skalę prześladowań i okrucieństwa, a także planowość dokonywanych przez niemiecką policję aresztowań. Omówione zostaną mechanizmy deportacji polskich Żydów, kategorie polskich więźniów KL Auschwitz, przyczyny ich śmierci w obozie, a także temat wyzwolenia i budowania pamięci po wojnie.
Druga część dotyczyła będzie zarówno historii Oświęcimia w czasie II wojny – realiów okupacji, wysiedleń, aktywności firmy IG Farbenindustrie, a także niemieckich planów przebudowy miasta – jak i pomocy niesionej z narażeniem życia więźniom KL Auschwitz przez Ludzi Dobrej Woli, czyli Polaków mieszkających w pobliżu tak zwanej strefy interesów obozu. Był to obszar 40 km kw. izolujących teren obozowy od świata zewnętrznego. Całość zakończy wykaz ponad 1,2 tys. nazwisk osób pomagającym więźniom.
Paweł Sawicki z biura prasowego muzeum poinformował w poniedziałek PAP, że na czas realizacji projektu odwiedzającym udostępniona zostanie tymczasowa ekspozycja poświęcona losom Polaków w niemieckim obozie Auschwitz. „Od początku przyszłego roku znajdzie się w salach bloku 21” – powiedział.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Pierwszy transport polskich więźniów politycznych, liczący 728 osób, przybył do Auschwitz z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 r. Polacy stanowili drugą, pod względem liczby osób deportowanych do obozu, grupę więźniów.
Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Z ponad 140 tys. Polaków deportowanych do obozu zgładzonych została połowa.
W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
kgr/