2024-03-21 06:36 aktualizacja: 2024-03-21, 09:55
Premier Donald Tusk podczas posiedzenia rządu. Fot. PAP/Radek Pietruszka
Subwencja oświatowa w tym roku wynosi 88 mld zł. To o 23,6 mld zł, czyli o rekordowe 36,6 proc. więcej niż w ubiegłym roku. Nauczyciele dostali podwyżki o 30 lub 33 proc. Powołano nowych kuratorów - to najważniejsze zmiany w oświacie w pierwszych 100 dniach nowego rządu.
W umowie koalicyjnej podpisanej przez liderów partii tworzących rząd: Koalicji Obywatelskiej, Polski 2050, Polskiego Stronnictwa Ludowego i Nowej Lewicy edukacji poświęcono dwa punkty.
W punkcie trzecim umowy podkreślono, że "jednym z najważniejszych zadań Koalicji będzie wspieranie zawodów kluczowych dla funkcjonowania państwa i przyszłości naszych dzieci". Koalicjanci potwierdzili pilną potrzebę podwyżek dla nauczycieli oraz pracowników służby publicznej, w tym administracji, sądów i prokuratury. "Stosowne akty prawne zapewniające podwyżki zostaną przedłożone w ciągu pierwszych stu dni rządów" - zapowiedziano.
Z kolei w punkcie piątym wskazano, że "dobra edukacja to inwestycja w przyszłość naszych dzieci, ale także realny zysk w postaci wyższego PKB, bo każda złotówka przeznaczona na edukację wraca z nawiązką". Zapowiedziano m.in. efektywne zwiększenie wydatków budżetowych na edukację, "odchudzenie" i zmianę podstawy programowej, aby szkoły "uczyły kompetencji przyszłości, związanych z rozwojem nowych technologii, zdolności syntetycznego myślenia i współpracy w grupie", ograniczenie prac domowych, a także wyprowadzenie polityki ze szkół oraz zwiększenie ich autonomii.
Część zapisów umowy dotyka spraw, które znalazły się wcześniej w programie wyborczym Koalicji Obywatelskiej pod nazwą "100 konkretów na 100 dni rządu": podwyżki dla nauczycieli, odpolitycznienie szkoły, likwidacja prac domowych w szkołach podstawowych. O konieczności podniesienia wynagrodzeń nauczycieli i odpolitycznienia szkół mówiły też w kampanii wyborczej inne partie tworzące obecnie rząd.
Jedną z pierwszych decyzji podjętych przez ministrę edukacji Barbarę Nowacka było odwołanie wszystkich kuratorów oświaty powołanych za rządów Prawa i Sprawiedliwości. Pierwsza - 15 grudnia 2023 r. - odwołana została małopolska kurator Barbara Nowak. Do połowy stycznia - pozostali, a w ich miejsce wyznaczone zostały osoby pełniące obowiązki kuratora. Rozpisano konkursy - większość nowych kuratorów została już powołana.
W budżecie państwa zwiększono środki na edukację, m.in. subwencja oświatowa dla samorządów na 2024 r. wynosi 87 mld 983 mln zł. Wzrosłą w stosunku do ubiegłorocznej o 23,6 mld zł, czyli o 36,6 proc. To najwyższy wzrost środków na oświatę od początku jej finansowania poprzez subwencję oświatową. W ustawie budżetowej i tzw. ustawie okołobudżetowej określono wzrost wynagrodzeń o 30 proc. dla nauczycieli mianowanych i dyplomowanych, a o 33 proc. dla nauczycieli początkujących. Zgodnie z nowelizacją rozporządzenia ministra edukacji w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli wzrosło od 1167 zł brutto do 1365 zł brutto, zależnie od stopnia awansu zawodowego i grupy zaszeregowania.
PiS podniosło, że w "100 konkretach" KO zapowiedziała: "Podniesiemy wynagrodzenia nauczycieli o co najmniej 30 proc. Nie mniej niż 1500 zł brutto podwyżki dla nauczyciela", tymczasem płace zasadnicze wzrosły mniej niż o 1500 zł. Ministerstwo Edukacji Narodowej tłumaczyło, że oprócz wynagrodzenia zasadniczego nauczyciele otrzymują też dodatki, a wysokość części z nich przepisy uzależniają od wysokości wynagrodzenia zasadniczego (gdy ono rośnie, proporcjonalnie wzrasta też wysokość dodatków), zaś o wysokości innych decydują samorządy w regulaminach wynagradzania. MEN wskazało też na tzw. średnie wynagrodzenie nauczycieli (wynagrodzenie zasadnicze plus kilkanaście dodatków), które w 2024 r. zgodnie z ustawą budżetową wzrosło w zależności od stopnia awansu o od 1576 zł do 2197 zł.
Nowelizacja rozporządzenia w sprawie minimalnych stawek została opublikowana w Dzienniku Ustaw 21 lutego, weszła w życie dzień później z mocą od 1 stycznia br. W ubiegłym tygodniu resort edukacji informował, że 85 proc. samorządów wypłaciło już nauczycielom podwyżki, a obecnie wypłacane jest wyrównanie. Samorządy mają czas na wprowadzenie podwyżek do końca kwietnia.
W pierwszej połowie lutego MEN rozpoczęło prekonsultacje zmian w podstawie programowej, mających na celu jej "odchudzenie", czyli ograniczenie wymaganych treści. Do prekonsultacji publicznych trafił materiał przygotowany przez ekspertów: przedstawicieli uczelni i instytutów, specjalistów z danych dziedzin wiedzy, specjalistów z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, a także nauczycieli praktyków. W ciągu tygodnia prekonsultacji do MEN napłynęło ponad 50 tys. uwag i opinii.
MEN zapowiada, że projekt zmian w podstawie programowej ma być gotowy do połowy kwietnia, by obowiązywała od 1 września 2024 r. Jednocześnie zapowiada, że gdy zakończą się prace nad nią, rozpocznie się praca nad zupełnie nowymi podstawami programowymi, które miałby obowiązywać od 1 września 2026 r.
Resort edukacji zapowiada też zmiany, jeśli chodzi o przedmiot historia i teraźniejszość, nauczany w klasie I i II szkół ponadpodstawowych. W "100 konkretach" w punkcie dotyczącym odpolitycznienia szkół napisano m.in. "Natychmiast wycofamy przedmiot HiT". Według zapowiedzi ministerstwa uczniowie, którzy są teraz w I klasach są ostatnim rocznikiem, który uczy się tego przedmiotu i będzie kontynuował jego naukę w II klasie. Uczniowie, którzy 1 września tego roku pójdą do szkół ponadpodstawowych, zamiast HiT będą mieli nowy przedmiot.
Pod koniec stycznia do konsultacji publicznych trafił projekt nowelizacji rozporządzenia ministra edukacji w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych dotyczący prac domowych. W umowie koalicyjnej jest zapis o "ograniczeniu prac domowych" a w "100 konkretach" o "likwidacji prac domowych w szkołach podstawowych".
Zgodnie z projektem w klasach I–III szkoły podstawowej nauczyciel nie będzie zdawać pisemnych i praktycznych prac domowych. W klasach IV-VIII będzie mógł zadać taką pracę, ale nie będzie ona obowiązkowa i nie będzie za nią wystawiana ocena. Po sprawdzeniu takiej pracy nauczyciel ma przekazać uczniowi informację, co ten zrobił dobrze, a co wymaga poprawy i jak powinien się dalej uczyć.
Projekt przewiduje również, że oceny roczne lub końcowe z religii i etyki nie będą wliczane do średniej. Ta zmiana miałaby wejść w życie z nowym rokiem szkolnym 2024/2025. Wśród "100 konkretów" KO są też punkty głoszące: "Ocena z religii zostanie wykreślona ze świadectw szkolnych", "Religia w szkołach tylko na pierwszej lub ostatniej lekcji".
W umowie koalicyjnej zapisano także: "Zadbamy o zdrowe wyżywienie dzieci w szkołach", "Zmienimy podstawę programową, tak aby (...) dzieci po podstawówce płynnie posługiwały się językiem angielskim", "W każdej szkole będzie dostępna opieka psychologiczna", "Wyprowadzimy politykę ze szkół, zwiększymy ich autonomię, pamiętając jednocześnie, że powinny przekazywać wartości nowoczesnego patriotyzmu, otwartości i praw człowieka oraz bogactwo polskiej kultury".
W "100 konkretach" znalazły się zaś też takie zapisy: "Podniesiemy wynagrodzenia nauczycieli (...). Wprowadzimy stały system automatycznej rewaloryzacji. Przywrócimy autonomię i prestiż zawodu nauczyciela – mniej biurokracji, większa niezależność w doborze lektur, rozszerzaniu tematów", "Wprowadzimy praktyczne, a nie ideologiczne podstawy programowe i podręczniki, tworzone i zatwierdzane przez ekspertów i nauczycieli praktyków w Komisji Edukacji Narodowej, a nie przez polityków", "Uwolnimy nasze dzieci od ciężkich plecaków – w każdej szkole postawimy indywidualne szafki dla dzieci, a każdy podręcznik będzie miał wersje elektroniczną", "W ciągu pierwszych 100 dni rozpoczniemy proces przechodzenia polskiej edukacji na system jednozmianowy. Od 1 września 2025 wszystkie polskie szkoły podstawowe będą działały w takim systemie" oraz "Wprowadzimy szeroką ofertę bezpłatnych zajęć pozalekcyjnych w szkole. Przeznaczymy dodatkowe pieniądze na zajęcia rozwijające zdolności uczniów i wyrównujące szanse, sport, rozwijanie zainteresowań. Zapewnimy pomoc w szkole zamiast korepetycji w domu". (PAP)
Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka
ep/
