Skandale w Kościele. Wykorzystywanie seksualne, molestowanie, zabójstwo, nadużycie relacji służbowych...

Od kilku dni w mediach opisywana jest sprawa wikariusza, w mieszkaniu którego, na plebanii w Drobinie na Mazowszu znaleziono zwłoki 29-latka. Prokuratura Rejonowa w Sierpcu prowadzi śledztwo z art. 155 Kodeksu karnego, czyli "nieumyślnego spowodowania śmierci". Sekcja zwłok wykazała, że u 29-letniego mężczyzny doszło do ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej. Biskup płocki Szymon Stułkowski usunął wikariusza z funkcji, nakazał mu opuszczenie parafii i zakazał pełnienia funkcji duszpasterskich - spowiadania i odprawiania mszy z udziałem wiernych. Ordynariusz płocki powołał także specjalny zespół, który ma wyjaśnić sprawę, zbadać okoliczności zdarzenia, sporządzić dokumentację i przekazać ją Stolicy Apostolskiej.

W 2010 r. rektor sosnowieckiego seminarium ks. dr Mariusz T. wdał się w szarpaninę w klubie dla osób nieheteronormatywnych. Po interwencji Stolicy Apostolskiej seminarium zostało rozwiązane, a studiujący w nim alumni przeniesieni do Częstochowy, gdzie działa Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej.

W marcu 2023 r. przy domu katolickim przy ul. Kościelnej w Sosnowcu znaleziono zwłoki 26-letniego diakona. Z ustaleń Prokuratury Okręgowej w Sosnowcu wynika, że diakona zabił 40-letni ksiądz, który następnie popełnił samobójstwo.

Inna głośna medialnie sprawa wydarzyła się we wrześniu 2023 r., kiedy w mieszkaniu ks. Tomasza Z. w parafii w Dąbrowie Górniczej, doszło do interwencji pogotowia i policji. Prokuratura postawiła ks. Tomaszowi Z. cztery zarzuty: trzy z nich dotyczyły przestępstw narkotykowych, a jeden miał charakter obyczajowy. W kwietniu br. mężczyzna został skazany na 1,5 roku więzienia. Sąd zobowiązał go do wypłaty 15 tys. zł zadośćuczynienia pokrzywdzonemu i do kilku tys. zł na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. W konsekwencji tych wydarzeń w październiku ub. r. papież Franciszek przyjął rezygnację bp. Grzegorza Kaszaka z pełnienia posługi biskupa sosnowieckiego, a administratorem diecezji mianował metropolitę katowickiego abp. Adriana Galbasa.

Kolejna sprawa w diecezji sosnowieckiej miała miejsce w marcu br. i dotyczyła śmierci młodego mężczyzny w mieszkaniu księdza, który był rezydentem parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Sosnowcu. Duchowny, który w diecezji był sędzią Sądu Biskupiego został zawieszony w sprawowaniu tej funkcji do czasu wyjaśnienia sprawy. Otrzymał zarzut posiadania substancji psychotropowej. Prokuratura Rejonowa Sosnowiec-Północ prowadzi śledztwo ws. nieumyślnego spowodowania śmierci. Papież Franciszek 23 kwietnia 2024 r. nowym ordynariuszem sosnowieckim mianował bp. Artura Ważnego. W diecezji powstały dwie komisje ds. wyjaśnienia skandali z udziałem duchownych.

Inna sprawa na tle seksualnym dotyczyła ks. Mariusza W. - byłego dyrektora Krajowego Biura Organizacyjnego Światowych Dni Młodzieży (ŚDM) i b. diecezjalnego duszpasterza akademickiego w Radomiu, który 16 lipca br. został aresztowany. Prokurator przedstawił mu zarzuty dotyczące siedmiu czynów z lat 2011-2021. "Głównie chodzi o wykorzystywanie seksualne, ale także o podżeganie do składania fałszywych zeznań" – informowała prokuratura. Kuria Biskupia w Radomiu w 2021 r. poinformowała prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa przez ks. Mariusza W.

Sprawy obyczajowe miały miejsce nie tylko w diecezjach, ale także w zakonach męskich. Raport komisji powołanej do zbadania sprawy dominikanina Pawła M. i jego działalności w duszpasterstwie we Wrocławiu w latach 1996-2000 ujawnił, że w założonej przez zakonnika Wspólnocie św. Dominika dochodziło do przemocy fizycznej oraz nadużyć seksualnych. W raporcie z 2021 r. opisano m.in. że rozpoznanie powołania do stanu kapłańskiego i życia konsekrowanego wiązało się z natychmiastowym wezwaniem kandydatów do zakonu do zerwania relacji z bliskimi, prowadzenie tam wielogodzinnych modlitw z wywieraniem psychicznej presji na ich uczestników, nieustanne tropienie przez zakonnika "nieczystości" u ludzi podlegających jego kierownictwu duchowemu, a także demonizowanie przez niego rzeczywistości. Ujawniono, że przełożony Pawła M. - o. Maciej Zięba od początku 1998 r. był informowany o całej sytuacji, a wiosną 2000 r. dowiedział się również o wykorzystaniu seksualnym przez Pawła M. w ramach prowadzonego przez dominikanina "kierownictwa duchowego" czterech kobiet i wielokrotnym zgwałceniu jednej z nich. Mimo to nie zlecił postępowania kanonicznego ani nie zgłosił tej sprawy do prokuratury. Kiedy w 2006 r. prowincjałem dominikanów został o. Krzysztof Popławski zaczęto monitorować działalność Pawła M. W kwietniu 2021 r. Prowincjał Polskiej prowincji Dominikanów powołał komisję, której celem było zbadanie jego działań.

W listopadzie 2022 r. TVP ujawniła, że założyciel wspólnoty "Magis" jezuita Maciej Sz. wykorzystał w 2007 i 2008 r. seksualnie dwie młode dziewczyny. Prowincjał jezuitów o. Wojciech Ziółko zakazał Maciejowi Sz. pracy z młodzieżą. Nie podjął jednak kroków przewidzianych przez kanoniczne prawo karne i skierował Macieja Sz. do domu rekolekcyjnego "Górka" w Zakopanem. Dopiero kolejny prowincjał o. Jakub Kołacz zgłosił sprawę do Stolicy Apostolskiej i nałożył na zakonnika zakaz jakiejkolwiek publicznej działalności duszpasterskiej do czasu zakończenia sprawy w Rzymie. W 2021 r. Dykasteria Nauki Wiary podjęła decyzję, aby nie wszczynać wobec o. Macieja Sz. pełnego procesu kanonicznego. Sprawa skrzywdzonej 18-latki nie została osądzona przez Dykasterię Nauki Wiary. Ówczesny prowincjał jezuitów o. Jarosław Paszyński nałożył na Macieja Sz. zakaz pracy z młodzieżą, nakazał mu odbycie pokuty i wykonanie testów psychologicznych.

W ostatnich latach głośno było także o zdarzeniach z udziałem hierarchów. Jednym z nich był biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej, Jan Szkodoń, (w grudniu 2021 r. przeszedł na emeryturę) wobec którego we wrześniu 2019 r. prokuratura wszczęła dochodzenie w sprawie doprowadzenia małoletniej "do wielokrotnego poddania się lub wykonania bliżej nieustalonej do chwili obecnej czynności seksualnej, nadużywając stosunek zależności". W ciągu czterech miesięcy zapadła ostateczna decyzja o umorzeniu dochodzenia ze względu na przedawnienie. W wyniku procesu karno-administracyjnego, który prowadziła Stolica Apostolska nie udowodniono winy bp. Szkodoniowi, natomiast stwierdzono nierozważne zachowanie biskupa wobec małoletniej, polegające na przyjmowaniu jej w prywatnym mieszkaniu bez obecności jej rodziców, pozostających od lat w znajomości z biskupem". Nuncjatura apostolska poinformowała 23 lipca 2021 r., że "wymierzono mu jednak pokutę polegającą na trzymiesięcznych rekolekcjach zamkniętych, poświęconych na refleksję i modlitwę.

Postępowania dotyczące zaniedbań ws. nadużyć seksualnych wobec osoby małoletniej toczyło się w Watykanie wobec kilku innych polskich hierarchów - w tym m.in. bp. seniora diecezji bielsko-żywieckiej Tadeusza Rakoczego, bp. Zbigniewa Kiernikowskiego (sprawa dotyczyła czasu, kiedy w latach 2002-2014 kierował diecezją siedlecką), kard. Henryka Gulbinowicza, abp. Andrzeja Dzięgi, abp. Stanisława Gądeckiego, abp. Sławoja Leszka Głódzia czy bp. Edwarda Janiaka. Nie we wszystkich przypadkach Stolica Apostolska potwierdziła zarzuty. W ocenie Watykanu oskarżenia wobec abp. Gądeckiego były bezpodstawne - wynika z komunikatu Nuncjatury Apostolskiej z 8 czerwca 2021 r. (PAP)

mgw/ iżu/ mark/ ktl/ jpn/ ep/