2024-07-22 14:50 aktualizacja: 2024-07-22, 15:52
Obchody 80. rocznicy likwidacji byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Fot. PAP/Karol Zienkiewicz
Wspomnienia więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych, działacza konspiracyjnego, żołnierza Armii Krajowej Bolesława Burskiego ps. "Jasieńczyk" zebrane w książce pt. „Pawiak – Majdanek – Auschwitz” zaprezentowano w Lublinie. Burski spisał je w latach 1945–1948.
Wydane po raz pierwszy relacje Bolesława Burskiego (1905-1984) zaprezentowano w poniedziałek podczas obchodów 80. rocznicy likwidacji niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku.
Te wspomnienia - jak mówi Anna Wójcik z Państwowego Muzeum na Majdanku – to rzetelna kronika życia w niemieckim obozie na Majdanku, ale też pasjonująca opowieść człowieka wyjątkowego, nietuzinkowego, wnikliwego obserwatora. „Są one napisane piękną polszczyzną, zawierają dużo cennych informacji o obozie opisanym w wielu perspektyw. To się bardzo dobrze czyta” – powiedziała PAP Wójcik.
Burski swoje przeżycia z czasów II wojny światowej spisał w latach 1945–1948. Maszynopis – ponad 400 stron - zatytułowany „Pawiak – Majdanek – Oświęcim” przesłał do Państwowego Muzeum na Majdanku jesienią 1980 r. w odpowiedzi na ogłoszony konkurs dotyczący funkcjonowania niemieckich obozów koncentracyjnych. Jego pracy przyznano najwięcej punktów, miała być wydana, ale wybuch stanu wojennego w 1981 r. zniweczył te plany.
Relacja Burskiego została odnaleziona po latach podczas prac w archiwum Muzeum na Majdanku. Po jej opracowaniu muzealnicy musieli odszukać spadkobierców Burskiego i uzyskać zezwolenie na publikację. Książka została wydana dzięki współpracy wydawnictwa Prószyński z Państwowym Muzeum na Majdanku.
Kim był "Jasieńczyk"
Bolesław Burski urodził się w 1905 r. Był legionistą, harcerzem, działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej. Z wykształcenia inżynier ogrodnik, mieszkał i pracował w Dąbrowie Górniczej. Podczas II wojny światowej działał w Armii Krajowej. Organizował siatki sabotażowe, prowadził tajną szkołę podchorążych w Warszawie, należał do Tajnej Głównej Komendy ZHP na Pradze – późniejszych Szarych Szeregów.
Aresztowany w nocy z 26 na 27 grudnia 1942 roku wskutek donosu, z więzienia gestapo na Pawiaku przewieziony został do obozu koncentracyjnego na Majdanku (niem. KL Lublin) w styczniu 1943 r. Pracował w komandzie budującym drogi obozowe oraz w kuchni więźniarskiej - najdłużej jako szef kuchni III pola. Na Majdanku Burski spotkał swoich towarzyszy z konspiracji, co umożliwiło zorganizowanie w obozie siatki konspiracyjnej i podjęcie działalności wywiadowczej.
W kwietniu 1944 r. wywieziono go do KL Auschwitz. W styczniu 1945 r. zbiegł z transportu ewakuacyjnego do KL Mauthausen w okolicach Wodzisławia Śląskiego. Przyłączył się do partyzantki działającej w pszczyńskich lasach. Rozpoznany przez nową władzę ludową jako żołnierz AK został wtrącony do więzienia urzędu bezpieczeństwa w Katowicach, z którego wyszedł w sierpniu 1945 r. Wrócił do Dąbrowy Górniczej, gdzie pracował w wyuczonym zawodzie, zajmował się urządzaniem miejskich terenów zielonych. Zmarł 26 marca 1984 r.
Historia obozu koncentracyjnego
Niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Spośród prawdopodobnie 130 tys. osób, które przeszły przez Majdanek, wskutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych życie straciło tu około 80 tys. osób. 60 tys. z nich to byli Żydzi przywożeni do obozu z całej Europy.
Likwidację obozu na Majdanku Niemcy rozpoczęli w marcu 1944 r., kiedy liczyli się już z możliwością klęski. Większość pozostających wówczas w obozie więźniów wywieziono do innych obozów, m.in. do Auschwitz i Mauthausen. 22 lipca 1944 r. Niemcy ostatecznie likwidowali obóz - dokonywali masowych egzekucji, niszczyli dokumenty, podpalili budynek krematorium. Przy krematorium rozstrzelali kilkuset więźniów Zamku Lubelskiego. Następnego dnia rano, w niedzielę 23 lipca, z Majdanka wyszli niepilnowani przez nikogo chłopi.
Po wkroczeniu wojsk sowieckich na terenie Majdanka funkcjonował jeszcze obóz dla jeńców niemieckich, skąd sukcesywnie wysyłano ich do obozów w głąb Związku Radzieckiego. Jedno z pól hitlerowskiego obozu przejęło NKWD - więziono tu oficerów i podchorążych Armii Krajowej oraz Batalionów Chłopskich uznanych za wrogów politycznych, których potem wywieziono do łagrów sowieckich. W listopadzie 1944 r. na terenie b. obozu na Majdanku utworzono muzeum martyrologiczne.(PAP)
ał/
