2022-08-04 17:49 aktualizacja: 2022-08-04, 17:49
Rezerwat Pokazowy Żubrów w Białowieży. Fot. PAP/Artur Reszko
W czwartek przypada 90. rocznica wydania rządowego rozporządzenia powołującego park narodowy w Białowieży. Wówczas była to tzw. jednostka organizacyjna szczególna, ale po raz pierwszy w historii powstania Białowieskiego Parku Narodowego pojawiła się właśnie nazwa "park narodowy".
Historia powstania Białowieskiego Parku Narodowego (BPN) sięga 29 grudnia 1921 roku, czyli daty powołania wówczas pięciu rezerwatów, z których dwa były początkiem przyszłego parku narodowego. Wówczas to, po kilkuletnich pracach naukowców, na konferencji w Departamencie Leśnictwa Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych w Warszawie zdecydowano o utworzeniu owych pięciu rezerwatów, w wyznaczonych miejscach o największych pierwotnych walorach przyrodniczych.
Były to: rezerwat ścisły zlokalizowany w siedmiu oddziałach Nadleśnictwa Browskiego, rezerwat ścisły sosnowy zlokalizowany w dwóch oddziałach Nadleśnictwa Królewskiego, rezerwat ścisły jodłowy w jednym oddziale w Cisówce, rezerwat częściowy w Nadleśnictwie Browskim i rezerwat częściowy zlokalizowany wzdłuż szosy biegnącej z Białowieży do Zwierzyńca.
Zanim formalnie powstał BPN, najpierw w 1924 roku powstała jednostka administracyjno-organizacyjna o nazwie "Nadleśnictwo Rezerwat", która w 1932 r. przemianowana została na "jednostkę organizacyjną szczególną Park Narodowy w Białowieży" (o powierzchni prawie 4,7 tys. ha), a w 1947 r. - na Białowieski Park Narodowy. Obecnie Białowieski PN zajmuje powierzchnię ok. 10,5 tys. ha i jest to około jednej szóstej powierzchni polskiej części Puszczy Białowieskiej. Park podaje na swojej stronie, że pod ścisłą ochroną jest ok. 6 tys. ha.
"Park Narodowy w Białowieży"
Sam park przypomniał w czwartek w mediach społecznościowych, że 4 sierpnia przypada 90. rocznica wydania rozporządzenia ówczesnego ministra rolnictwa i reform rolnych, o utworzeniu z Nadleśnictwa Rezerwat jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą "Park Narodowy w Białowieży". Przepisy te weszły w życie tydzień później, po ukazaniu się w Monitorze Polskim.
Powstała na mocy tych przepisów jednostka nadal podlegała Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży, zaś nadzór merytoryczny i fachowy nad jej działalnością powierzono Oddziałowi Rezerwatów Zakładu Badawczego Lasów Państwowych. Nadzór ten miał dotyczyć działań prowadzonych na terenie Parku: czynności gospodarczych i ochronnych, prowadzenia prac naukowych, prowadzenia stacji meteorologicznych, udzielania pomocy pracownikom naukowym, ruchu turystycznego, a także gromadzenia i utrzymania zbiorów naukowych.
Jak podał BPN, w latach 1936-1939 Zakład Doświadczalny Lasów Państwowych prowadził prace nad inwentaryzacją przyrodniczo-leśną parku. Zaczęto prowadzić prace zmierzające do reintrodukcji niedźwiedzia brunatnego i odtworzenia populacji tarpana. Poczynając od 1935 roku przyłączano do parku kolejne tereny – prywatne enklawy, obszar parku pałacowego. Rozwój Parku Narodowego w Białowieży przerwał wybuch II wojny światowej, wstrzymując go na kilka lat.
"To jest historia polskiej ochrony przyrody, czyli najwyższej formy ochrony przyrody, jaką są parki narodowe" - powiedział PAP dyrektor BPN dr hab. Michał Krzysiak, odnosząc się do przypadającej w czwartek rocznicy. Przypomniał też, że historia parku sięga 1921 roku, kiedy powstały pierwsze rezerwaty na terenie Puszczy Białowieskiej. "Od tej pory mówimy o ochronie ścisłej i to polskiej ochronie, bo to było tuż po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej" - mówił.
Pytany o to, ile lat ma Białowieski Park Narodowy powiedział, że ponad sto, bo jego początek liczony jest od odrodzenia się państwa polskiego po I wojnie światowej. Dodał, że rok 1932 to data, w której po raz pierwszy pojawia się nazwa "park narodowy", a rok 1947 to kontynuacja powojenna pod nazwą, która funkcjonuje do dzisiaj.
"Ważne jest to, że te wszystkie formy ochrony, które były od początku, czyli od 1921 roku, działały na takich zasadach, jak działają parki narodowe" - dodał Krzysiak. Odnosząc się do obecnej działalności BPN zachęcał wszystkich do odwiedzenia "tego najbardziej naturalnego, o charakterze pierwotnym, lasu nizinnego Europy". Zaznaczył, że obecnie turyści mogą odwiedzać wszystkie udostępnione przez park miejsca na tych samych zasadach, co przed pandemią koronawirusa. (PAP)
Autorzy: Robert Fiłończuk, Sylwia Wieczeryńska
gn/
