Afganistan

2019-07-27 19:23 aktualizacja: 2019-07-27, 19:35
Fot. PAP/EPA/JAWAD JALALI

Ustrój

Republika od 17 VII 1973 r., poprzednio konstytucyjna monarchia dziedziczna. Od 28 IV 1992 r. nosiła nazwę Islamskie Państwo Afganistanu (27 X 1997 r. talibowie zmienili nazwę kraju na Islamski Emirat Afganistanu); od 26 I 2004 r. Islamska Republika Afganistanu. 
Od kwietnia 1992 r., od obalenia rządów Nadżibullaha, trwała w kraju wojna domowa. Zawieszono konstytucję (z 1987 r.) i rozwiązano 2-izbowy parlament. 27 IX 1996 r. oddziały talibów zajęły stolicę i przejęły kontrolę nad 3/4 obszaru kraju. Prezydent B. Rabbani, uznawany przez ONZ, został odsunięty od władzy. 
7 X 2001 r. Stany Zjednoczone rozpoczęły naloty na Afganistan (w odwecie po ataku terrorystów islamskich na wieże World Trade Center w Nowym Jorku 11 IX 2001 r.). 
13 XI 2001 r. siły afgańskiego, opozycyjnego Sojuszu Północnego (kontrolującego dotychczas jedynie 10 proc. powierzchni kraju) zdobyły Kabul i wyparły talibów z większości prowincji. 
W dniach 27 XI - 5 XII 2001 r. w Petersbergu k/Bonn (RFN/) odbyła się pod egidą ONZ konferencja czterech głównych frakcji afgańskich. Zgodnie z porozumieniem podpisanym 5 XII 2001 r. podczas tej konferencji władzę w kraju objął 22 XII 2001 r. rząd tymczasowy, którego skład narodowościowy odzwierciedlał strukturę etniczną Afganistanu. Pełnił on funkcje przez pół roku, do czasu zwołania Loi Dżirgi (Wielkiego Zgromadzenia) - tradycyjnego zgromadzenia starszyzny i przywódców plemiennych. 
Obradująca w dn. 11-18 VI 2002 r. Loja Dżirga wybrała prezydenta i zatwierdziła powołany przez niego kolejny rząd tymczasowy, który sprawował władzę do czasu zaprzysiężenia prezydenta wyłonionego w wyniku wyborów powszechnych przeprowadzonych 9 X 2004 r. 
4 I 2004 r. Loja Dżirga przyjęła nową konstytucję, która weszła w życie 26 I 2004 r. po podpisaniu przez prezydenta Hamida Karzaja. Zgodnie z nią Afganistan jest republiką islamską z silnym prezydentem wybieranym w wyborach powszechnych na kadencję 5-letnią. 
Organem władzy ustawodawczej jest 2-izbowy parlament - Zgromadzenie Narodowe składające się z izby niższej - Izby Ludu (Wolesi Dżirga) i izby wyższej - Izby Starszych (Meszrano Dżirga). W skład Izby Ludu wchodzi 249 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na kadencję 5-letnią (65 miejsce zarezerwowanych jest dla kobiet a 10 dla plemienia Kuszi, w tym 3 kobiet). Izbę Starszych tworzy 102 delegatów: 34 wybieranych pośrednio przez rady okręgowe na 3 lata, 34 wybieranych przez rady prowincji na 4 lata i 34 mianowanych przez prezydenta na 5 lat. 
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 34 prowincje.

Głowa państwa

prezydent - Aszraf GHANI AHMADZAI /od 29 IX 2014/ 
I wiceprezydent - gen. Abdul Raszid DOSTUM 
II wiceprezydent - Mohammad Sarwar DANISZ
                                                                                    *
poprzedni prezydent i szef rządu - Hamid KARZAJ /19 VI 2002 - 29 IX 2014/

Rząd

utworzony 29 IX 2014 r., stan po zmianach z 11 II 2019 r.

premier - Abdullah ABDULLAH

ministrowie:
spraw zagranicznych - Salahuddin RABBANI
p.o. min. spraw wewnętrznych - Masud ANDARABI
p.o. min. obrony - Asadullah CHALID
p.o. min. finansów - Humajun KAJUMI 
gospodarki - Mustafa MASTUR
rolnictwa - Nasir Ahmad DURANI 
energetyki i zasobów wodnych - Ali Ahmad OSMANI
sprawiedliwości - Abdul Basir ANWAR
informacji i kultury - Abdul Bari DŻAHANI
oświaty - p.o. Mohammed Ibrahim SZINWARI
szkolnictwa wyższego - Nadzibullah Chwaja OMARI 
handlu zagranicznego i wewnętrznego - Humajun RASAW
transportu i lotnictwa - Muhammad Hamid TAHMASI
ds. kobiet - Dilbar NAZARI /kob./
ds. pielgrzymek i islamu - Faiz Mohammad OSMANI
zdrowia - Ferozuddin FEROZ
robót publicznych - Jama JARI
górnictwa - Nargis NEHAN
łączności i technologii informatycznych - Szahzad Gul AJUBI
ds. rozwoju i odbudowy okręgów wiejskich - Mudżiburrahman KARIMI
pracy, spraw społecznych, ofiar wojny i inwalidów - Faizullah ZAKI
ds. granic i plemion - Gulagha SZERZAI
budownictwa mieszkaniowego i rozwoju urbanizacji - Said Mansur NADIRI
ds. narkotyków - Salamat AZIMI
ds. uchodźców i repatriantów - Said Husajn Alimi BALCHI
prokurator generalny - Farid HAMIDI

Parlament

Zgromadzenie Narodowe

Izba Ludu /Wolesi Dżirga/
przewodniczący - Mir Rahman RAHMANI

Wybory do Izby Ludu odbyły się 20-21 października 2018 r.

Izba Starszych /Meszrano Dżirga/
przewodniczący - Fazal Hadi MUSELIMJAR

Wybory do Izby Starszych: 10 stycznia 2015 r. rady prowincji wybrały 34 członków na kadencję 4-letnią. 7 stycznia 2016 r. prezydent przedłużył na następne 5 lat mandat 34 członkom mianowanym 22 stycznia 2011 r.

Prasa

Dzienniki

The Afghanistan Times Daily - niezależny w jęz. angielskim o tematyce społeczno-politycznej, Kabul, zał. 2005.

The Daily Afghanistan - niezależny w jęz. paszto, Kabul, zał. 2006.

The Daily Outlook Afghanistan - niezależny w jęz. angielskim, Kabul, zał. 2004, dostępny w wersji online.


Czasopisma 

Khaama Press - tygodnik w jęz. angielskim i paszto, zał. X 2010, dostępny online.

Tatobay - niezależny tygodnik ogólnoinformacyjny, w jęz. paszto, Kabul, zał. 2006.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Afganistan

Flaga

Godło

  • Islamska Republika Afganistanu, Dżomhuri-je Eslami-je Afghanestan, Dy Afghanestan Eslami Dżumhurijat
  • Obszar: 647 500 km2
  • Ludność: 34 043 082 (I 2017)
  • Stolica: Kabul
  • Ludność stolicy: 3 678 000 (2015)
  • Język urzędowy: paszto, dari (afgański dialekt jęz. perskiego)
  • Święto narodowe: 19 VIII - Dzień Niepodległości (1919)
  • Jednostka monetarna: 1 afgani (AFN) = 100 pul
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF (MFW), NAM, WHO
  • Jedna z ulic Kabulu Fot. PAP/Jerzy Undro
    Jedna z ulic Kabulu Fot. PAP/Jerzy Undro
  • Tysiące Afgańczyków przed głównym kabulskim meczetem Eidga Fot. PAP/EPA/JEWEL SAMAD
    Tysiące Afgańczyków przed głównym kabulskim meczetem Eidga Fot. PAP/EPA/JEWEL SAMAD
  • Afganki w Kabulu Fot. PAP/EPA/SYED JAN SABAWOON
    Afganki w Kabulu Fot. PAP/EPA/SYED JAN SABAWOON