Armenia

2019-07-27 19:55 aktualizacja: 2019-07-28, 14:59
Fot. PAP/EPA/MAXIM SHIPENKOV

Ustrój

Republika niepodległa od 28 V 1918 r. 29 XI 1920 r. proklamowana jako Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka. W 1922 r. weszła w skład Zakaukaskiej Republiki Federacyjnej i wraz z nią 30 XII 1922 r. w skład ZSRR. Od 5 XII 1936 r. samodzielna republika związkowa. 
23 VIII 1990 r. Rada Najwyższa (ówczesny parlament) przyjęła deklarację niepodległości oraz uchwałę o zmianie nazwy państwa na Republika Armenii. 23 IX 1991 r. (zgodnie z wynikiem referendum z 21 IX 1991) proklamowała pełną niepodległość republiki. 
21 XII 1991 r. Armenia podpisała deklarację o przystąpieniu do Wspólnoty Niepodległych Państw. 
Zgodnie z konstytucją zaaprobowaną w referendum 5 VII 1995 r., następnie modyfikowaną w referendach 27 XI 2005 r. i 6 XII 2015 r., głową państwa jest prezydent wybierany przez parlament na jedną 7-letnią kadencję (od 2 III 2018 r.). 
Organem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy parlament o kadencji 5-letniej - Zgromadzenie Narodowe, w którego skład wchodzi obecnie 132 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier wyznaczony przez prezydenta spośród kandydatów wskazanych przez partię polityczną, która wygrała w wyborach.

Głowa państwa

prezydent - Armen SARKISJAN /niezal./ /od 9 IV 2018/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Serż SARKISJAN /RPA/ /9 IV 2008 - 9 IV 2018/

Rząd

utworzony 19 I 2019 r.

premier - Nikol PASZYNIAN /Mój Krok/ /od 14 I 2019/
wicepremier - Tigran AWINIAN
wicepremier - Mher GRIGORIAN

ministrowie:
spraw zagranicznych - Zohrab MNACAKANIAN
obrony - Dawit TONOJAN
finansów - Atom DŻANDŻUGAZIAN
ds. rozwoju gospodarki i inwestycji - Tigran CHACZATRIAN
oświaty i nauki - Arajik HARUTIUNIAN
ds. sytuacji nadzwyczajnych - Feliks COLAKIAN 
zdrowia - Arsen TOROSJAN
sprawiedliwości - Artak ZEJNALIAN
pracy i spraw społecznych - Zaruhi BATOJAN /kob./
ochrony środowiska - Erik GRIGORIAN
ds. administracji terytorialnej i rozwoju - Suren PAPIKIAN
transportu, łączności i technologii informatycznych - Hakob ARSZAKIAN9/
                                                                                    *
poprzedni premier - Nikol PASZYNIAN /Mój Krok/ /8 V 2018 - 14 I 2019/

Parlament

Zgromadzenie Narodowe
przewodniczący - Ararat MIRZOJAN /Mój Krok/ 

Podział mandatów po wyborach z 9 grudnia 2018 r.: Blok Mój Krok 88, Kwitnąca Armenia 26, Jasna Armenia 18. Razem 132.

Parlament Armenia

Partie

Blok Mój Krok - utworzony 1 sierpnia 2018 r. przez partię Umowa Społeczna, Partię Misji oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego; przywódca: Nikol PASZYNIAN.

Kwitnąca Armenia - partia utworzona 30 kwietnia 2004 r.; przewodn.: Gagik CARUKIAN.

Jasna Armenia - partia liberalna, proeuropejska, utworzona 12 grudnia 2015 r.; przywódca: Edmon MARUKIAN.

Umowa Społeczna - partia utworzona 30 maja 2015 r., poprzednio od 24 lipca 2013 r. działała jako organizacja pozarządowa; przywódca: Nikol PASZYNIAN.

Partia Misji - utworzona 2 lutego 2013 r.; przywódca: Manuk SUKISJAN.

Republikańska Partia Armenii /RPA/ - partia konserwatywno-narodowa, utworzona 2 kwietnia 1990 r. w wyniku połączenia Republikańskiej Partii Armenii /zał. 1990/ i Związku Weteranów Wojennych; przewodn.: Serż SARKISJAN.

Armeńska Federacja Rewolucyjna /Dasznakcutiun/ - partia opozycyjna, kontynuatorka partii utworzonej w 1890 r.; od XII 1994 r. do V 1998 r. działała nielegalnie; przywódca: Hrant MARKARIAN.

Partia na rzecz Praworządnego Kraju /Orinants Erkin - OE/ - utworzona w 1998 r.; przywódca: Artur BAGDASARIAN.
 
Dziedzictwo /Zharangutiun/ - partia utworzona w 2002 r.; przywódca: Raffi HOWANISJAN.

Sprawiedliwość /Ardartiun/ - utworzona 18 stycznia 2003 r.

Jedność Narodowa /Azgajin Miabanutiun - AM/ - przewodn.: Artaszes GEGAMIAN.

Armeńskie Odrodzenie /AO/ - partia utworzona w 1998 r. pod nazwą Zasady Prawa; od 2015 r. nosi obecną nazwę; przywódca: Artur BAGDASARIAN.

Ludowa Partia Armenii /LPA/ - utworzona 2 lipca 1998 r.; przewodn.: Stepan DEMIRCZIAN.

Komunistyczna Partia Armenii /KPA/ - utworzona w 1920 r., zawiesiła działalność we wrześniu 1991 r., reaktywowana w kwietniu 1992 r.; I sekr.: Tachat SARGSJAN.

Panarmeński Ruch Narodowy /PRN/ - utworzony w sierpniu 1988 r., zarejestrowany w listopadzie 1989 r. jako organizacja społeczno-polityczna, w 1991 r. przekształcił się w partię polityczną; przewodn.: Ararat ZURABIAN.

Demokratyczna Partia Armenii /DPA/ - utworzona we wrześniu 1991 r. przez część b. członków Komunistycznej Partii Armenii; przewodn.: Aram SARKISJAN.

Zjednoczenie na rzecz Samookreślenia Narodowego Armenii /ZSNA/ - utworzone w 1987 r.; przywódca: Paruir HAJRIKIAN.

Armeńska Partia Liberalno-Demokratyczna /Ramagwar Azatakan - RA/ - utworzona w 1921 r.; przewodn.: Mike CHARABIAN.

Armeński Kongres Narodowy /AKN/ - utworzony w 2008 r. jako koalicja 13 partii na czele z Panarmeńskim Ruchem Narodowym; przywódca: Lewon TER-PETROSJAN. 

Związki zawodowe

Konfederacja Związków Zawodowych Armenii /Confederation of Trade Unions of Armenia - CTUA/ - założona w 1996 r.; przewodn.: Martin HERUTIUNIAN.

Prasa

Dzienniki

Ankachutiun - organ Zjednoczenia na rzecz Samookreślenia Narodowego Armenii, Erywań.

Awangard - organ Związku Młodzieży Armenii, ukazuje się 3 razy w tygodniu, Erywań; zał. 1923.

Azg - organ Partii Liberalno-Demokratycznej, Erywań; zał. 1990.

Gołos Armieniji -  w jęz. rosyjskim, ukazuje się 3 razy w tygodniu, Erywań; zał. 1991.

Hajastan /Armenia/ - organ Demokratycznej Partii Armenii, ukazuje się 6 razy w tygodniu, Erywań; zał. 1920.

Hajastani Hanrapetuthjun/Riespublika Armeniji - organ parlamentu, w jęz. ormiańskim i rosyjskim, Erywań; zał. 1990.


Czasopisma

Aragast - tygodnik dla kobiet w jęz. ormiańskim i rosyjskim, Erywań.

Arwest /Sztuka/ - miesięcznik kulturalny, Erywań; zał. 1932 pt. "Sowetakan Arwest".

Azdarar - organ Demokratycznej Partii Armenii, tygodnik, Erywań.

Ekonomika - miesięcznik gospodarczy, Erywań; zał. 1957; nakł. 1500-2000.

Grakan Tert - tygodnik literacki wyd. przez Związek Pisarzy Armenii, Erywań; zał. 1932.

Haj Zinwor - tygodnik wyd. przez Min. Obrony, Erywań.

Hajch - organ Panarmeńskiego Ruchu Narodowego, tygodnik, Erywań; zał. 1989.

Hanrapetakan - miesięcznik wyd. przez Republikańską Partię Armenii, Erywań.

Irawounk - miesięcznik, Erywań; zał. 1989.

Kommiersant Armieniji - tygodnik gospodarczy w jęz. rosyjskim, Erywań.

Litieraturnaja Armenija - miesięcznik literacki w jęz. rosyjskim, Erywań; zał. 1958.

Mer Hosk/Nasze Wremia - organ Komunistycznej Partii Armenii, tygodnik w jęz. ormiańskim i rosyjskim, Erywań; zał. XII 1992.

Yerewan Times - tygodnik w jęz. angielskim, Erywań.


Agencje prasowe

Armenpress - państwowa agencja informacyjna, Erywań; zał. 1918. 

Arka News Agency - agencja prywatna, Erywań, zał. 1996. 

Arminfo - prywatna agencja prasowa, Erywań; zał. 1991. pod nazwą Snark; obecną nazwę nosi od 2001. 

Noyan Tapan - agencja prywatna, Erywań.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Armenia

Flaga

Godło

  • Republika Armenii, Hajastani Hanrapetutjun
  • Obszar: 29 743 km2
  • Ludność: 3 033 839 (I 2017)
  • Stolica: Erywań
  • Ludność stolicy: 1 121 900 (2011)
  • Język urzędowy: ormiański
  • Święto narodowe: 21 IX - Dzień Niepodległości (1991)
  • Jednostka monetarna: 1 dram (AMD) = 100 lumów
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF (MFW), WHO, WTO
  • Katedra św. Grzegorza w Erywaniu Fot. PAP/EPA/SERGEI CHIRIKOV
    Katedra św. Grzegorza w Erywaniu Fot. PAP/EPA/SERGEI CHIRIKOV
  • Najdłuższa kolejka linowa w Tatev Fot. PAP/EPA/HAYK BADALYAN
    Najdłuższa kolejka linowa w Tatev Fot. PAP/EPA/HAYK BADALYAN
  • Widok na Erywań i górę Ararat Fot. PAP/EPA/ANATOLY MALTSEV
    Widok na Erywań i górę Ararat Fot. PAP/EPA/ANATOLY MALTSEV