Izrael

2019-07-28 19:45 aktualizacja: 2019-07-28, 20:12
Fot. PAP/EPA/ATEF SAFADI

Ustrój

Republika. Głową państwa jest prezydent, wybierany przez parlament na 7 lat. 
Władza ustawodawcza należy do parlamentu (Kneset) o kadencji 4-letniej, liczącego 120 deputowanych wyłanianych w wyborach powszechnych. 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier. Premierem zostaje przywódca partii, która zwyciężyła w wyborach parlamentarnych. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem.

Głowa państwa

prezydent - Reuwen RIWLIN /Likud/ /od 24 VII 2014/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Szimon PERES /Kadima/ /15 VII 2007 - 24 VII 2014/

Rząd

utworzony 14 V 2015 r., stan po zmianach z 1 VII 2019 r.

premier oraz min. obrony, zdrowia i ds. diaspory - Benjamin NETANJAHU /Likud/

ministrowie:
spraw zagranicznych i ds. służb specjalnych - Israel KAC /Likud/
spraw wewnętrznych oraz ds. rozwoju Negew i Galilei - Arje DERI /Szas/
ds. bezpieczeństwa publicznego, spraw strategicznych i informacji - Gilad ERDAN/Likud/
finansów - Mosze KAHLON /Kulanu/
ds. równości społecznej - Gila GAMLIEL /kob./ /Likud/ 
rolnictwa i rozwoju rolnego - Uri Jehuda ARIEL /HBHJ/
łączności - Dawid AMSALEM /Likud/ 
budownictwa mieszkaniowego i ogólnego - Jifat SZASZA-BITON /kob./ /Kulanu/ 
kultury i sportu - Miri REGEW /kob./ /Likud/
oświaty - Rafi /Rafael/ PEREC /Zjednoczona Prawica/
energetyki - Juwal SZTEINIC /Likud/
ds. Jerozolimy i dziedzictwa narodowego oraz ochrony środowiska - Zeew ELKIN /Likud/
ds. imigrantów i asymilacji - Joaw GALANT /Likud/
sprawiedliwości - Amir OHANA /Likud/
pracy, ubezpieczeń społecznych i służb społecznych - Haim KAC /Likud/
współpracy regionalnej - Cachi HANEGBI /Likud/
ds. religii - Icchak WAKNIN /Szas/ 
nauki i technologii - Ofir AKUNIS /Likud/
gospodarki i przemysłu - Eli COHEN /Kulanu/
turystyki - Jariw LEWIN /Likud/
transportu i bezpieczeństwa dróg - Bezalel SMOTRICH /Zjednoczona Prawica/
                                                                                    *
poprzedni premier - Benjamin NETANJAHU /Likud/ /31 III 2009 - 14 V 2015/

Parlament

Kneset
spiker - Juli-Joel EDELSTEIN /Likud/ 

Podział mandatów po wyborach z 9 kwietnia 2019 r.: Likud 35, Niebiesko-Biali 35, Szas 8, JH 8, Hadasz Taal 6, Awoda 6, IB 5, Zjednoczona Prawica 5, Merec 4, Kulanu 4, Raam-Tal i Balad 4. Razem 120.

Parlament Izrael

Partie

Likud /Konsolidacja/ - blok partii prawicowych utworzony we wrześniu 1973 r.; w jego skład weszły Partia Wolności /Cherut - zał. 1948/ i Partia Liberalna /Miflaga Liberalit - zał. 1961/, od sierpnia 1988 połączone w "Likud - Ruch Narodowo-Liberalny", oraz kilka mniejszych ugrupowań; 6 lutego 2003 r. w skład Likudu weszła partia Izrael z Imigracją /Israel Ba Alija - IBA, zał. 1995, reprezentująca interesy imigrantów z krajów b. ZSRR/; przewodn.: Benjamin NETANJAHU.

Izraelska Partia Pracy /Awoda/ - utworzona w styczniu 1968 r. z połączenia Robotniczej Partii Izraela /Mifleget Poalei Erec Israel - Mapai/, Zjednoczenia Pracy /Achdut Haawoda/ oraz Izraelskiej Listy Robotniczej /Reszimat Poalei Israel - Rafi/; do XI 1991 r. nosiła nazwę Mai; w 2004 r. przyłączyła się do niej partia Jeden Naród /Am Ehad/; przewodn.: Awi GABBAJ.

Hatnuah /Ruch/ - partia utworzona 27 listopada 2012 r. przez grupę b. członków partii Kadima; przewodn.: Cipi LIWNI /kob./.

Jest Przyszłość /Jesz Atid - JA/ - partia utworzona w styczniu 2012 r.; przywódca: Jair LAPID.

My Wszyscy /Kulanu/ - partia utworzona 27 listopada 2014 r.; przywódca: Mosze KAHLON.

Żydowski Dom /Ha Bajit Ha Jehudi - HBHJ/ - partia prawicowa, ortodoksyjna, utworzona w listopadzie 2008 r. w wyniku połączenia 3 ugrupowań: Moledet /Ojczyzna; zał. 1988/, Tekuma i Narodowa Partia Religijna /Mafdal; zał. 1956/; przywódca: Naftali BENNETT.

Sefardyjska Partia Strażników Tory /Szas/ - partia ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich, utworzona w 1984 r.; przewodn.: Arje DERI.

Nasz Dom Izrael /Israel Beiteinu - IB/ - partia utworzona w styczniu 1999 r.; wyraża poglądy imigrantów rosyjskich; przywódca: Awigdor LIEBERMAN.

Wigor /Merec/ - partia utworzona w grudniu 2003 r. wyniku połączenia partii Merec /zał. 1992/ z partią Dahar; do lipca 2005 r. nosiła nazwę Jahad /Razem/; następnie od 2006 r. nazwę Merec; 22 grudnia 2009 r. połączyła się z partią Nowy Ruch /Hatnua Hadasza/ i przyjęła nazwę Nowy Ruch-Merec; następnie wróciła do poprzedniej nazwy; przewodn.: Tamar "Tami" ZANDBERG /kob./.

Moc Izraela /Hosen L'Israel/ - partia utworzona 27 grudnia 2018 r.; przywódca: Benjamin "Benny" GANC.

Demokratyczny Front na rzecz Pokoju i Równości /Hadasz/ - partia utworzona 15 marca 1977 r.; przewodn.: Ajman ODEH.

Zjednoczona Lista Arabska /Raam-Tal/ - partia społeczności arabskiej, utworzona w 1996 r.; przywódca: Masud GHNAIM. 

Narodowe Zgromadzenie Demokratyczne /Balad/ - partia reprezentująca interesy społeczności arabskiej, utworzona w 1995 r.; przywódca: Mtanes SZEHADEH.

Niepodległość /Azmaut/ - partia utworzona 17 stycznia 2011 r. w wyniku rozłamu w Izraelskiej Partii Pracy; przewodn.: Ehud BARAK.

Naprzód /Kadima/ - partia utworzona 21 listopada 2005 r. w wyniku rozłamu w partii Likud; przewodn.: Akram HASSON.

Stowarzyszenie Izraelskie /Agudat Israel - AI/ - skrajnie prawicowa ortodoksyjna partia religijna, utworzona w 1912 r.; przewodn.: Jaakow LICMAN.

Zjednoczona Lista Tory /Degel Hatora - DH/ - partia religijna utworzona w 1988 r. przez b. członków Stowarzyszenia Izraelskiego /Agudat Israel/; przewodn.: Mosze GAFNI.

Komunistyczna Partia Izraela /Maki/ - utworzona w 1948 r., jako kontynuatorka KP Palestyny, założonej w 1920 r. z połączenia dwu partii komunistycznych - żydowskiej i arabskiej; kierownictwo kolektywne.

Szinui /Zmiana/ - partia liberalna utworzona w 1974 r.; przewodn.: Ron LEWINTAL.

Żydowska Siła /Otzma Yehudit - OY/ - partia utworzona 13 listopada 2012 r. przez grupę b. członków Zjednoczenia Narodowego pn. Otzma Le Yisrael; przewodn.: Michael BEN-ARI.
                                                                                    *
Niebiesko-Biali /Kahol Lawan/ - centrowa koalicja polityczna, utworzona 21 lutego 2019 r. przez 3 partie: Moc Izraela /Hosen L'Israel/, Telem i Jest Przyszłość /Jesz Atid/; przywódcy: Benjamin "Benny" GANC i Jair LAPID.

Zjednoczony Judaizm Tory /Jahadut Hatora - JH/ - blok skupiający ortodoksyjne partie religijne, w jego skład weszły Zjednoczona Lista Tory i Stowarzyszenie Izraelskie; przywódcy: Jakow LICMAN, Mosze GAFNI.

Zjednoczona Prawica /Ihud Miflagot HaYamin/ - sojusz partii prawicowych i ortodoksyjnych, utworzony 21 lutego 2019 r.; w jej skład wchodzą m.in. Żydowski Dom /Ha Bajit Ha Jehudi/, Żydowska Siła /Otzma Yehudit/ i Tkuma; przywódca: Rafi PEREC.

Związki zawodowe

Powszechna Konfederacja Pracy Izraela /Histadrut/ - założona w 1920 r., należy do MKWZZ; liczy 650 000 członków; przewodn.: Awi NISSENKORN.

Prasa

Dzienniki

Globes - poranny, gospodarczy, w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1983.

Haarec /Kraj/ - poranny, liberalny, niezależny, w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1919.

Hacofe /Obserwator/ - poranny w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1938.

Hamodia /Kurier/ - poranny w jęz. hebrajskim, Jerozolima, zał. 1950.

Israel Hajom - centroprawicowy, w jęz. hebrajskim i angielskim /wersja online/, Tel Awiw, zał. 2007.

al-Ittihad /Federacja/ - organ KC Komunistycznej Partii Izraela w jęz. arabskim, Hajfa, zał. 1944; do maja 1983 r. ukazywał się dwa razy w tygodniu.

Jedijot Achronot /Ostatnie Wiadomości/ - wieczorny, niezależny w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1939.

The Jerusalem Post - poranny, niezależny w jęz. angielskim, Jerozolima, zał. 1932 pt. "The Palestine Post", od 1950 wychodzi pod obecnym tytułem.

Le Journal d'Israel - niezależny w jęz. francuskim, Tel Awiw, zał. 1971.

Kalkalist - gospodarczy w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 18 II 2008.

al-Kuds /Jerozolima/ - w jęz. arabskim, Jerozolima, zał. 1951.

Kurier - w jęz. rosyjskim, Tel Awiw, zał. 1991.

Maariw /Wieczór/ - wieczorny, niezależny w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1948.

Új Kelet /Nowy Wschód/ - poranny w jęz. węgierskim, Tel Awiw, zał. 1918 jako tygodnik, od 1920 dziennik.

Wiesti - prawicowy w jęz. rosyjskim, Tel Awiw, zał. 1992.


Czasopisma

Bamachane /W Obozie/ - ilustrowany tygodnik wojskowy, Tel Awiw, zał. 1934.

B'Szewa /O Siódmej/ - tygodnik w jęz. hebrajskim, zał. VII 2002.

Christian News from Israel - czasopismo wyd. przez Ministerstwo ds. Religii w językach angielskim, francuskim i hiszpańskim, ukazuje się 2 razy w roku, Jerozolima, zał. 1949.

Dawar Haszawua - tygodnik ilustrowany, wyd. Histadrutu, Tel Awiw; zał. 1946.

Labour in Israel - miesięczny biuletyn Histadrutu, w językach angielskim, francuskim, niemieckim i hiszpańskim, Tel Awiw.

Molad - niezależne czasopismo polityczno-literackie w jęz. hebrajskim, ukazuje się 2 razy w roku, Jerozolima, zał. 1948.

Reszumot - oficjalne czasopismo rządowe, wyd. przez Ministerstwo Sprawiedliwości w jęz. hebrajskim, arabskim i angielskim; Jerozolima, zał. 1948.

Weekendowe Nowiny-Kurier - tygodnik w jęz. polskim, Tel Awiw, zał. 1952; do I 1992 ukazywał się jako dziennik poranny.

WIZO Review - organ Międzynarodowej Organizacji Syjonistycznej Kobiet w językach angielskim, hiszpańskim i niemieckim, Tel Awiw, zał. 1947.


Agencje prasowe

Itonut Israelit Meugedet /ITIM/ - spółdzielcza agencja informacyjna z siedzibą w Tel Awiwie, zał. 1950. 

Jewish Telegraphic Agency /JTA/ - z siedzibą w Jerozolimie, zał. 1917.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Izrael

Flaga

Godło

  • Państwo Izrael, Medinat Israel
  • Obszar: 20 770 km2
  • Ludność: 9 025 990 (2019)
  • Stolica: Tel Awiw x)
  • Ludność stolicy: 443 939 (2017)
  • Język urzędowy: hebrajski
  • Święto narodowe: 8/9 V (w 2019 r.) - Dzień Niepodległości (1948) (święto ruchome, obchodzone zgodnie z kalendarzem żydowskim w kwietniu lub maju)
  • Jednostka monetarna: 1 szekel (ILS) = 100 agorot
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF (MFW), WTO, WHO, OECD
  • x) W wyniku decyzji rządu i parlamentu Izraela z 30 lipca 1980 r. (ustawa Podstawowe Prawo Jerozolimy), podjętej wbrew rezolucji ONZ z 1947 r. o umiędzynarodowieniu Jerozolimy, stolicą Izraela i siedzibą centralnych władz tego państwa jest Jerozolima. Społeczność międzynarodowa, w tym Polska, nie uznaje tego aktu i ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. 6 XII 2017 r. Stany Zjednoczone oficjalnie uznały Jerozolimę za stolicę Izraela i rozpoczęły procedurę przenoszenia ambasady amerykańskiej do tego miasta.

  • Port w Hajfie Fot. PAP/Grzegorz Michałowski
    Port w Hajfie Fot. PAP/Grzegorz Michałowski
  • Widok na Hajfę Fot. PAP/Grzegorz Michałowski
    Widok na Hajfę Fot. PAP/Grzegorz Michałowski
  • Panorama Jerozolimy Fot. PAP/EPA/ABIR SULTAN
    Panorama Jerozolimy Fot. PAP/EPA/ABIR SULTAN