Chile
Ustrój
Republika. Zgodnie z konstytucją z 1980 r. (weszła w życie 11 III 1981 r.), kilkakrotnie modyfikowaną, ostatnio we wrześniu 2005 r., głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 4 lata.
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu - Kongresu Narodowego, składającego się z Izby Deputowanych i Senatu. W skład Izby Deputowanych wchodzi obecnie 155 posłów wybieranych w głosowaniu powszechnym na kadencję 4-letnią. Senat o kadencji 8-letniej liczy 43 członków wybieranych w wyborach powszechnych. Co 4 lata połowa składu Senatu jest odnawiana.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, którego członków powołuje i odwołuje prezydent.
Republika podzielona jest na 15 regionów: Antofagasta, Araucanía, Atacama, Aisén, Arica i Parinacota, Bío-Bío, Coquimbo, Lagos, Magallanes i Antártica, Maule, O'Higgins, Rios, Tarapacá, Valparaíso oraz region stołeczny - Santiago. Regiony podzielone są na 53 prowincje.
Głowa państwa
prezydent i szef rządu - Miguel Juan Sebastián PIÑERA ECHENIQUE /RN/ /od 11 III 2018/
*
poprzedni prezydent i szef rządu - Verónica Michelle BACHELET JERIA /kob./ /PSCh/ /11 III 2014 - 11 III 2018/
Rząd
utworzony 11 III 2018 r., stan po zmianach z 13 VI 2019 r.
ministrowie:
spraw zagranicznych - Teodoro RIBERA NEUMANN
spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego - Andrés CHADWICK
obrony narodowej - Alberto ESPINA
gospodarki, rozwoju i turystyki - José RAMÓN VALENTE
rolnictwa - Antonio WALKER
zdrowia - Jaime MAÑALICH MAXI
finansów - Juan Andrés FONTAINE
oświaty - Marcela CUBILLOS SIGAll /kob./
rozwoju społecznego i ds. rodziny - Sebastián SICHEL RAMÍREZ
sprawiedliwości i praw człowieka - Hernán LARRAÍN
energetyki - Juan Carlos JOBET ELUCHANS
ochrony środowiska - María Carolina SCHMIDT ZALDÍVAR /kob./
pracy i prognoz społecznych - Nicolás MONCKEBERG
robót publicznych - Alfredo MORENO CHARME
budownictwa mieszkaniowego i urbanizacji - Cristián MONCKEBERG
górnictwa - Baldo PROKURICA
transportu i łączności - Gloria HUTT /kob./
ds. majątku narodowego - Felipe WARD
sportu - Pauline KANTOR /kob./
ds. kobiet i równouprawnienia - Isabel PLA /kob./
kultury, sztuki i dziedzictwa narodowego - Consuelo VALDÉS CHADWICK /kob./
min.-sekr. gen. p/u prezydenta - Gonzalo BLUMEL
min.-sekr. gen. rządu - Cecilia PÉREZ /kob./
Parlament
Kongres Narodowy /Congreso Nacional/
Izba Deputowanych /Cámara de Diputados/
przewodniczący - Iván FLORES GARCÍA /PDC/
Podział mandatów po wyborach do Izby Deputowanych z 19 listopada 2017 r.: RN 36, UDI 30, PSCh 19, PDC 14, RD 10, PRSD 8, PPD 8, PCCh 8, Evópoli 6, PH 5, niezależni 1, inne 10. Razem 155.
Senat /Senado/
przewodniczący - Jaime QUINTANA LEAL /PPD/
Podział mandatów po wyborach do Senatu z 19 listopada 2017 r.: UDI 9, RN 8, PSCh 7, PPD 7, PDC 6, Evópoli 2, RD 1, PRSD 1, niezależni 1, inne 1. Razem 43.
Partie
Odnowa Narodowa /Renovación Nacional - RN/ - partia utworzona 29 kwietnia 1987 r. z połączenia Niezależnego Związku Demokratycznego, Frontu Pracy i Związku Narodowego; przewodn.: Mario Guillermo DESBORDES JIMÉNEZ.
Niezależny Związek Demokratyczny /Union Demócrata Independiente - UDI/ - utworzony w kwietniu 1988 r.; poprzednio wchodził w skład partii Odnowy Narodowej; przewodn.: Jacqueline van RYSSELBERGHE HERRERA /kob./.
Socjalistyczna Partia Chile /Partido Socialista de Chile - PSCh/ - utworzona w 1933 r.; podzielona na kilka odłamów, ostatecznie zjednoczona w 1989 r.; przewodn.: Alvaro ELIZADE.
Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna /Partido Demócrata Cristiano - PDC/ - utworzona 28 lipca 1957 r.; przewodn.: Fuad Eduardo CHAHIN VALENZUELA.
Partia na rzecz Demokracji /Partido por la Democracia - PPD/ - partia centrowa utworzona w grudniu 1987 r. w wyniku połączenia się Partii Republikańskiej z Partią Liberalną; przewodn.: Heraldo Benjamín MUÑOZ VALENZUELA.
Socjaldemokratyczna Partia Radykalna /Partido Radical Socialdemócrata - PRSD/ - utworzona w 1861 r.; partia centrolewicowa; przewodn.: Carlos Domingo MALDONADO CURTI..
Komunistyczna Partia Chile /Partido Comunista de Chile - PCCh/ - utworzona 2 I 1922 r.; po kilkakrotnej delegalizacji od IV 1958 do 11 IX 1973 r. działała legalnie; ponownie zalegalizowana 22 X 1990 r.; sekr. gen.: Guillermo TEILLIER.
Partia Humanistyczna /Partido Humanista - PH/ - utworzona w 1984 r.; przewodn.: Catalina VALENZUELA /kob./.
Ewolucja Polityczna /Evolución Politica - Evópoli/ - partia utworzona 12 grudnia 2012 r.; przewodn.: Hernán LARRAÍN MATTE.
Demokratyczna Rewolucja /Revolución Democratica - RD/ - partia lewicowa utworzona 7 stycznia 2012 r.; przewodn.: Catalina PÉREZ.
Związki zawodowe
Jednolita Centrala Pracujących /Central Unitaria de Trabajadores - CUT/ - założona w sierpniu 1988 r.; zastąpiła Jednolitą Centralę Pracujących Chile /Central Unica de Trabajadores de Chile - CUTCh; zał. 1953; zdelegalizowana 1973/; liczy ok. 501 900 członków /2012/; przewodn.: Bárbara FIGUEROA SANDOVAL /kob./.
Prasa
Dzienniki
La Cuarta - Santiago, zał. 1984.
Diario Oficial de la República de Chile - rządowy, Santiago, zał. 1876; od 16 VIII 2016 tylko w wersji cyfrowej.
El Mercurio - prawicowy, niezależny, poranny, Santiago, zał. 1900.
La Segunda - wieczorny, Santiago, zał. 1931.
El Sur - niezależny, poranny, Concepción, zał. 1882.
La Tercera - niezależny, poranny, Santiago, zał. 1950.
Las Ultimas Noticias - niezależny, poranny, Santiago, zał. 1902.
Czasopisma
Ercilla - ilustrowany dwutygodnik ogólnoinformacyjny, Santiago, zał. 1936.
Que Pasa? - tygodnik ogólnoinformacyjny, Santiago, zał. 1971.
El Siglo - organ Komunistycznej Partii Chile, Santiago, zał. 1940 jako dziennik poranny; od 1980 r. ukazywał się jako dwutygodnik, obecnie tygodnik; od września 1989 r. legalnie.
Agencje prasowe
Agencia Chile Noticias /ACN/ - Santiago
ORBE Agencia Informativa - niezależna, Santiago, zał. 1955.
Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
Chile
Flaga
Godło
- Republika Chile, República de Chile
- Obszar: 756 950 km2
- Ludność: 18 238 461 (2017)
- Stolica: Santiago
- Ludność stolicy: 6 158 080 (2015)
- Język urzędowy: hiszpański
- Święto narodowe: 18 IX - rocznica proklamowania niepodległości (1810)
- Jednostka monetarna: 1 peso chilijskie (CLP) = 100 centavos
- Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, APEC, IMF (MFW), NAM, OAS (OPA), WTO, WHO, Mercosur, OECD
-
Górnicze miasteczko Sewell w Andach Fot. PAP/EPA/Ian Salas
-
Widok na Santiago de Chile Fot. PAP/EPA/MARIO RUIZ
-
Widok na prezydencki pałac La Moneda w Santiago de Chile Fot. PAP/EPA/FELIPE TRUEBA
Ameryka
- Anguilla
- Antigua i Barbuda
- Argentyna
- Aruba
- Bahamy
- Barbados
- Belize
- Bermudy
- Boliwia
- Brazylia
- Brytyjskie Wyspy Dziewicze
- Curaçao
- Dominika
- Dominikana
- Ekwador
- Falklandy
- Grenada
- Grenlandia
- Gujana
- Gujana Francuska
- Gwadelupa
- Gwatemala
- Haiti
- Honduras
- Jamajka
- Kajmany
- Kanada
- Kolumbia
- Kostaryka
- Kuba
- Martynika
- Meksyk
- Montserrat
- Nikaragua
- Panama
- Paragwaj
- Peru
- Portoryko
- Saint Kitts i Nevis
- Saint Lucia
- Saint Pierre i Miquelon
- Saint Vincent i Grenadyny
- Salwador
- Sint Maarten
- Stany Zjednoczone
- Surinam
- Trynidad i Tobago
- Turks i Caicos
- Urugwaj
- Wenezuela
- Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych