Czad

2019-05-30 11:26 aktualizacja: 2019-07-19, 12:09
Fot. PAP/Radek Pietruszka

Ustrój

Od 11 VIII 1960 r. niepodległa republika wchodząca w skład Wspólnoty Francuskiej. Poprzednio prowincja Francuskiej Afryki Równikowej.
Zgodnie z konstytucją z 4 V 2018 r. głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat.
Władza ustawodawcza należy obecnie do 1-izbowego parlamentu - Zgromadzenia Narodowego, w którego skład wchodzi 188 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. Konstytucja przewiduje również utworzenie Senatu wybieranego w wyborach pośrednich na kadencję 6-letnią.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta (konstytucja z 4 V 2018 r. zniosła stanowisko premiera).
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 14 prefektur.

Głowa państwa

prezydent - Idriss DÉBY /MPS/ /od 4 XII 1990; elekcja 1996, reelekcje: 2001, 2006, 2011, 2016/
                                                                                    *
poprzedni prezydent i szef rządu - Hissene HABRÉ  /7 VI 1982 - 1 XII 1990/

Rząd

utworzony 7 V 2018 r., stan po zmianach z 9 XI 2018 r.

ministrowie:
stanu, doradca prezydenta - Kassiré Delwa KOUMAKOYE        
stanu ds. infrastruktury i komunikacji - Jean Bernard PADARÉ
p/u prezydenta ds. obrony narodowej, kombatantów i ofiar wojny - Daoud Yaya BRAHIM 
administracji terytorialnej, bezpieczeństwa publicznego i samorządu lokalnego - Mahamat Abba Ali SALAH 
spraw zagranicznych, integracji afrykańskiej, współpracy międzynarodowej i diaspory - Mahamat Zene CHERIF 
finansów i budżetu - Issa Mahamat ABDELMAHMOUT 
sprawiedliwości, strażnik pieczęci i praw człowieka - Djimet ARABI
zdrowia - Aziz Mahamat SALEH 
gospodarki i planowego rozwoju - Issa DOUBRAGUE
ds. poczty, nowych technologii informacyjnych, łączności i rzecznik prasowy rządu - Oumar Yaya HISSEIN
ds. gospodarki przestrzennej, urbanizacji i budownictwa mieszkaniowego - Achta Ahmat BREMÉ
górnictwa, ds. rozwoju sektora przemysłowego, handlowego i promocji sektora prywatnego - Youssouf ABASSALA
ds. zasobów ropy naftowej i energetyki - Michel BOUKAR
administracji państwowej, pracy i ds. dialogu społecznego - Ahmat Adirdir DEFALLAH
edukacji narodowej i obywatelskiej - Aboubakar Assidick TCHOROMA
szkolnictwa wyższego, badań naukowych i innowacyjności - Zakaria Fadoul KITIR
ds. produkcji, nawadniania i wyposażenia rolnego - Lidi BEASSEMDA
lotnictwa cywilnego, transportu i meteorologii narodowej - Djibergui Rosine AMANE /kob./
hodowli i produkcji zwierzęcej - Gayang SOUARÉ
ochrony środowiska, zasobów wodnych i rybołówstwa - Sidick Abdelkérim HAGGAR
ds. rozwoju turystyki, kultury i rzemiosła - Djallal Ardjoune KHALIL
ds. kształcenia zawodowego i drobnego rzemiosła - Rude TEDEBÉ /kob./
ds. kobiet, dzieci i solidarności narodowej - Djamila Bachar ALKHATIB /kob./
ds. młodzieży, sportu i zatrudnienia - Mahamat Nassour ABDOULAYE
min.-sekr. gen. rządu ds. kontaktów z parlamentem - Mariam Mahamat NOUR /kob./
                                                                                    *
poprzedni premier - Albert PAHIMI PADACKÉ /16 II 2016 - 3 V 2018/

Parlament

Zgromadzenie Narodowe /Assemblée Nationale/
spiker - Haroun KABADI

Podział mandatów po wyborach z 13 lutego i 6 maja 2011 r.: MPS 117, UNDR 10, RDP 9, URD 8, RNDT 8, FAR 4, UDR 2, inne 30. Razem 188.

Czad parlament

Partie

Patriotyczny Ruch Ocalenia /Mouvement Patriotique du Salut - MPS/ - utworzony w marcu 1990 r. jako ugrupowanie wojskowo- polityczne; do marca 1992 r. jedyna legalna partia polityczna; w jej skład weszły m.in. ugrupowania: Akcja 1 Kwietnia /Action du 1 Avril/, Narodowy Ruch Ocalenia Czadu /Mouvement pour la Salvation Tchadienne - Mosanat/; przewodn.: Mahamat Saleh AHMAT.

Stowarzyszenie na rzecz Demokracji i Postępu /Rassemblement pour la Démocratie et le Progrès - RDP/ - utworzone w marcu 1992 r.; przywódca: Lol Mahamat CHOUA.

Federacja, Działanie na rzecz Republiki /Fédération, Action pour la République - FAR/ - przywódca: Ngarledjy YORONGAR.

Związek na rzecz Odnowy i Demokracji /l'Union pour le Renouveau et la Démocratie - URD/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Wadal Abdelkader KAMOUGUÉ.

Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Odnowy /l'Union Nationale pour la République et le Renouveau - UNDR/ - przywódca: Saleh KEBZABO.

Związek na rzecz Demokracji i Republiki /l'Union pour la Démocratie et la République - UDR/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Jean-Bawoyeu ALINGUÉ.

Partia na rzecz Wolności i Rozwoju /Parti pour la Liberté et le Développement - PLD/ - utworzona w 1993 r.; przywódca: Oumar Mahamat SALEH.

Narodowe Stowarzyszenie na rzecz Demokracji i Postępu /Rassemblement National pour la Démocratie et le Progrès - RNDP/ - utworzone w 1992 r.; przewodn.: Nourradine Delwa Kassiré KOUMAKOYE.

Akcja na rzecz Jedności i Socjalizmu /l'Action pour l'Unité et le Socialisme - ACTUS/ - partia utworzona w 1992 r.; przywódca: Fidele MOUNGAR.

Związek Sił Demokratycznych /l'Union des Forces Démocratiques - UFD/ - utworzony w 1992 r.; sekr. gen.: Nahor MAHAMOUT.

Demokratyczny Związek na rzecz Postępu Czadu /l'Union Démocratique pour le Progrès du Tchad - UDPT/ - utworzony w 1992 r.; przewodn.: Elie ROMBA.

Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Rozwoju /Alliance Nationale pour la Démocratie et le Développement - ANDD/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Salibou GARBA.

Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Postępu /l'Union Nationale pour la Démocratie et le Progrès - UNDP/ - przywódca: Abdelkader Yassine BAKIT.

Ruch na rzecz Demokracji i Socjalizmu Czadu /Mouvement pour la Démocratie et le Socialisme du Tchad - MDST/ - przywódca: Salomon Ngarbaye TOMBALBAYE.

Narodowe Stowarzyszenie na rzecz Demokracji w Czadzie /Rassemblement National pour la Démocratie au Tchad - RNDT/

Związki zawodowe

Unia Związków Zawodowych Czadu /Union des Syndicats du Tchad - UST/ - założona w 1988 r. w wyniku połączenia Konfederacji Związków Czadu /Confédération Syndicale du Tchad - CST/, Krajowej Unii Pracujących Czadu /Union Nationale des Travailleurs du Tchad - UNATRAT/ i Krajowej Unii Związków Zawodowych Czadu /Union Nationale des Syndicats du Tchad - UNST/; liczy ok. 20 000 członków; sekr. gen.: Djibrine Assali HAMDALLAH.

Prasa

Info-Tchad - dziennik w jęz. francuskim, Ndżamena, zał. 1964.

N'Djamena Hebdo - tygodnik, Ndżamena; zał. 1990.

L'Observateur - dwutygodnik w jęz. francuskim, Ndżamena.

Le Progrès - dziennik w jęz. francuskim, Ndżamena, zał. 1993.

Tchad et Culture - miesięcznik w jęz. arabskim, Ndżamena.


Agencja prasowa

Agence Tchadienne de Presse /ATP/ - agencja informacyjna, Ndżamena, zał. 1964.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Czad

Flaga

Godło

  • Republika Czadu, République du Tchad, Dżumhurijjat Taszad
  • Obszar: 1 284 200 km2
  • Ludność: 14 739 485 (2017)
  • Stolica: N'Djamena (Ndżamena)
  • Ludność stolicy: 1 092 066 (2012)
  • Język urzędowy: francuski, arabski
  • Święto narodowe: 11 VIII - rocznica proklamowania niepodległości (1960)
  • Jednostka monetarna: 1 frank CFA (XAF) = 100 centymów
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, ACP, IMF (MFW), NAM, AU, WHO, WTO
  • Mieszkańcy stolicy Czadu Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
    Mieszkańcy stolicy Czadu Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
  • Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
    Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
  • Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
    Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka