Czad
Ustrój
Od 11 VIII 1960 r. niepodległa republika wchodząca w skład Wspólnoty Francuskiej. Poprzednio prowincja Francuskiej Afryki Równikowej.
Zgodnie z konstytucją z 4 V 2018 r. głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat.
Władza ustawodawcza należy obecnie do 1-izbowego parlamentu - Zgromadzenia Narodowego, w którego skład wchodzi 188 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. Konstytucja przewiduje również utworzenie Senatu wybieranego w wyborach pośrednich na kadencję 6-letnią.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta (konstytucja z 4 V 2018 r. zniosła stanowisko premiera).
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 14 prefektur.
Głowa państwa
prezydent - Idriss DÉBY /MPS/ /od 4 XII 1990; elekcja 1996, reelekcje: 2001, 2006, 2011, 2016/
*
poprzedni prezydent i szef rządu - Hissene HABRÉ /7 VI 1982 - 1 XII 1990/
Rząd
utworzony 7 V 2018 r., stan po zmianach z 9 XI 2018 r.
ministrowie:
stanu, doradca prezydenta - Kassiré Delwa KOUMAKOYE
stanu ds. infrastruktury i komunikacji - Jean Bernard PADARÉ
p/u prezydenta ds. obrony narodowej, kombatantów i ofiar wojny - Daoud Yaya BRAHIM
administracji terytorialnej, bezpieczeństwa publicznego i samorządu lokalnego - Mahamat Abba Ali SALAH
spraw zagranicznych, integracji afrykańskiej, współpracy międzynarodowej i diaspory - Mahamat Zene CHERIF
finansów i budżetu - Issa Mahamat ABDELMAHMOUT
sprawiedliwości, strażnik pieczęci i praw człowieka - Djimet ARABI
zdrowia - Aziz Mahamat SALEH
gospodarki i planowego rozwoju - Issa DOUBRAGUE
ds. poczty, nowych technologii informacyjnych, łączności i rzecznik prasowy rządu - Oumar Yaya HISSEIN
ds. gospodarki przestrzennej, urbanizacji i budownictwa mieszkaniowego - Achta Ahmat BREMÉ
górnictwa, ds. rozwoju sektora przemysłowego, handlowego i promocji sektora prywatnego - Youssouf ABASSALA
ds. zasobów ropy naftowej i energetyki - Michel BOUKAR
administracji państwowej, pracy i ds. dialogu społecznego - Ahmat Adirdir DEFALLAH
edukacji narodowej i obywatelskiej - Aboubakar Assidick TCHOROMA
szkolnictwa wyższego, badań naukowych i innowacyjności - Zakaria Fadoul KITIR
ds. produkcji, nawadniania i wyposażenia rolnego - Lidi BEASSEMDA
lotnictwa cywilnego, transportu i meteorologii narodowej - Djibergui Rosine AMANE /kob./
hodowli i produkcji zwierzęcej - Gayang SOUARÉ
ochrony środowiska, zasobów wodnych i rybołówstwa - Sidick Abdelkérim HAGGAR
ds. rozwoju turystyki, kultury i rzemiosła - Djallal Ardjoune KHALIL
ds. kształcenia zawodowego i drobnego rzemiosła - Rude TEDEBÉ /kob./
ds. kobiet, dzieci i solidarności narodowej - Djamila Bachar ALKHATIB /kob./
ds. młodzieży, sportu i zatrudnienia - Mahamat Nassour ABDOULAYE
min.-sekr. gen. rządu ds. kontaktów z parlamentem - Mariam Mahamat NOUR /kob./
*
poprzedni premier - Albert PAHIMI PADACKÉ /16 II 2016 - 3 V 2018/
Parlament
Zgromadzenie Narodowe /Assemblée Nationale/
spiker - Haroun KABADI
Podział mandatów po wyborach z 13 lutego i 6 maja 2011 r.: MPS 117, UNDR 10, RDP 9, URD 8, RNDT 8, FAR 4, UDR 2, inne 30. Razem 188.
Partie
Patriotyczny Ruch Ocalenia /Mouvement Patriotique du Salut - MPS/ - utworzony w marcu 1990 r. jako ugrupowanie wojskowo- polityczne; do marca 1992 r. jedyna legalna partia polityczna; w jej skład weszły m.in. ugrupowania: Akcja 1 Kwietnia /Action du 1 Avril/, Narodowy Ruch Ocalenia Czadu /Mouvement pour la Salvation Tchadienne - Mosanat/; przewodn.: Mahamat Saleh AHMAT.
Stowarzyszenie na rzecz Demokracji i Postępu /Rassemblement pour la Démocratie et le Progrès - RDP/ - utworzone w marcu 1992 r.; przywódca: Lol Mahamat CHOUA.
Federacja, Działanie na rzecz Republiki /Fédération, Action pour la République - FAR/ - przywódca: Ngarledjy YORONGAR.
Związek na rzecz Odnowy i Demokracji /l'Union pour le Renouveau et la Démocratie - URD/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Wadal Abdelkader KAMOUGUÉ.
Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Odnowy /l'Union Nationale pour la République et le Renouveau - UNDR/ - przywódca: Saleh KEBZABO.
Związek na rzecz Demokracji i Republiki /l'Union pour la Démocratie et la République - UDR/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Jean-Bawoyeu ALINGUÉ.
Partia na rzecz Wolności i Rozwoju /Parti pour la Liberté et le Développement - PLD/ - utworzona w 1993 r.; przywódca: Oumar Mahamat SALEH.
Narodowe Stowarzyszenie na rzecz Demokracji i Postępu /Rassemblement National pour la Démocratie et le Progrès - RNDP/ - utworzone w 1992 r.; przewodn.: Nourradine Delwa Kassiré KOUMAKOYE.
Akcja na rzecz Jedności i Socjalizmu /l'Action pour l'Unité et le Socialisme - ACTUS/ - partia utworzona w 1992 r.; przywódca: Fidele MOUNGAR.
Związek Sił Demokratycznych /l'Union des Forces Démocratiques - UFD/ - utworzony w 1992 r.; sekr. gen.: Nahor MAHAMOUT.
Demokratyczny Związek na rzecz Postępu Czadu /l'Union Démocratique pour le Progrès du Tchad - UDPT/ - utworzony w 1992 r.; przewodn.: Elie ROMBA.
Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Rozwoju /Alliance Nationale pour la Démocratie et le Développement - ANDD/ - utworzony w 1992 r.; przywódca: Salibou GARBA.
Narodowy Związek na rzecz Demokracji i Postępu /l'Union Nationale pour la Démocratie et le Progrès - UNDP/ - przywódca: Abdelkader Yassine BAKIT.
Ruch na rzecz Demokracji i Socjalizmu Czadu /Mouvement pour la Démocratie et le Socialisme du Tchad - MDST/ - przywódca: Salomon Ngarbaye TOMBALBAYE.
Narodowe Stowarzyszenie na rzecz Demokracji w Czadzie /Rassemblement National pour la Démocratie au Tchad - RNDT/
Związki zawodowe
Unia Związków Zawodowych Czadu /Union des Syndicats du Tchad - UST/ - założona w 1988 r. w wyniku połączenia Konfederacji Związków Czadu /Confédération Syndicale du Tchad - CST/, Krajowej Unii Pracujących Czadu /Union Nationale des Travailleurs du Tchad - UNATRAT/ i Krajowej Unii Związków Zawodowych Czadu /Union Nationale des Syndicats du Tchad - UNST/; liczy ok. 20 000 członków; sekr. gen.: Djibrine Assali HAMDALLAH.
Prasa
Info-Tchad - dziennik w jęz. francuskim, Ndżamena, zał. 1964.
N'Djamena Hebdo - tygodnik, Ndżamena; zał. 1990.
L'Observateur - dwutygodnik w jęz. francuskim, Ndżamena.
Le Progrès - dziennik w jęz. francuskim, Ndżamena, zał. 1993.
Tchad et Culture - miesięcznik w jęz. arabskim, Ndżamena.
Agencja prasowa
Agence Tchadienne de Presse /ATP/ - agencja informacyjna, Ndżamena, zał. 1964.
Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
Czad
Flaga
Godło
- Republika Czadu, République du Tchad, Dżumhurijjat Taszad
- Obszar: 1 284 200 km2
- Ludność: 14 739 485 (2017)
- Stolica: N'Djamena (Ndżamena)
- Ludność stolicy: 1 092 066 (2012)
- Język urzędowy: francuski, arabski
- Święto narodowe: 11 VIII - rocznica proklamowania niepodległości (1960)
- Jednostka monetarna: 1 frank CFA (XAF) = 100 centymów
- Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, ACP, IMF (MFW), NAM, AU, WHO, WTO
-
Mieszkańcy stolicy Czadu Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
-
Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
-
Mieszkańcy Ndżameny Fot. PAP/Radek Pietruszka
Afryka
- Algieria
- Angola
- Benin
- Botswana
- Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
- Burkina Faso
- Demokratyczna Republika Konga
- Dżibuti
- Egipt
- Erytrea
- Eswatini
- Etiopia
- Gabon
- Gambia
- Ghana
- Gwinea
- Gwinea Równikowa
- Gwinea-Bissau
- Kamerun
- Kenia
- Komory
- Kongo
- Lesotho
- Liberia
- Libia
- Madagaskar
- Malawi
- Mali
- Maroko
- Mauretania
- Mauritius
- Mozambik
- Republika Południowej Afryki
- Republika Środkowoafrykańska
- Rwanda
- Réunion
- Sahara Zachodnia
- Senegal
- Seszele
- Sierra Leone
- Somalia
- Sudan
- Sudan Południowy
- Tanzania
- Togo
- Tunezja
- Uganda
- Wybrzę_e Kości Słoniowej
- Wyspa Świętej Heleny
- Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
- Zambia
- Zielony Przylądek
- Zimbabwe