Zambia

Ustrój

Republika niepodległa od 24 X 1964 r., członek brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Poprzednio protektorat brytyjski wchodzący pod nazwą Rodezja Północna w skład rozwiązanej 30 XII 1963 r. Federacji Rodezji i Niasy. 
Zgodnie z konstytucją z 28 V 1996 r., ostatnio modyfikowaną 23 V 2016 r., głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 5-letnią.
Władza ustawodawcza należy do Zgromadzenia Narodowego, w którego skład wchodzi 167 deputowanych (156 wybieranych w głosowaniu powszechnym, 8 mianowanych przez prezydenta i 3 z urzędu). Kadencja parlamentu trwa 5 lat. 
Organem doradczym jest 27-osobowa Izba Wodzów, składająca się z przedstawicieli poszczególnych prowincji.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd kierowany i powoływany przez prezydenta spośród członków Zgromadzenia Narodowego. (Stanowisko premiera zostało zniesione 31 VIII 1991 r.)
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 9 prowincji.

Głowa państwa

prezydent oraz szef rządu - Edgar LUNGU /PF/ /od 25 I 2015, reelekcja 2016/
wiceprezydent - Inonge WINA /kob./ /PF/ /od 26 I 2015, reelekcja 2016/
                                                                                    *
poprzedni p.o. prezydent i szef rządu - Guy Lindsay SCOTT /PF/ /29 X 2014 - 24 I 2015/

Rząd

utworzony 15 IX 2016 r., stan po zmianach z 17 VII 2019 r.

ministrowie:
spraw zagranicznych - Joe MALANJI  
spraw wewnętrznych - Steven KAMPYONGO
obrony - Davis CHAMA
finansów i planowania narodowego - Bwalya NG'ANDU 
handlu wewnętrznego i zagranicznego oraz przemysłu - Christopher Bwalya YALUMA
zdrowia - Chitalu CHILUFYA
planowania rozwoju narodowego - Lucky MULUSA
pracy i ubezpieczeń społecznych - Joyce NONDE-SIMUKOKO /kob./
ds. orientacji narodowej i religii - Godfridah SUMAILI
rolnictwa - Michael ZONDANI KATAMBO
ds. samorządów lokalnych i budownictwa mieszkaniowego - Vincent MWALE
ds. wodzów i tradycji - Lawrence John SICHALWE
ds. równouprawnienia - Victoria KALIMA /kob./ 
szkolnictwa wyższego - Nkandu LUO 
ds. młodzieży i sportu - Moses MAWERE 
oświaty, nauki, kształcenia zawodowego i wczesnej edukacji - David MABUMBA
sprawiedliwości - Given LUBINDA 
hodowli i rybołówstwa - Kampamba MULENGA /kob./ 
informacji i mediów - Dora SILIYA /kob./
górnictwa i rozwoju zasobów mineralnych - Richard MUSUKWA 
energii - Mathews NKUWA
turystyki i sztuki - Charles ROMEL BANDA
ds. rozwoju społeczności i ubezpieczeń społecznych - Olipa PHIRI /kob./
robót publicznych i zaopatrzenia - Felix MUTATI 
łączności i transportu - Brian MUSHIMBA 
rozwoju zasobów wodnych, ds. sanitarnych i ochrony środowiska - Dennis MUSUKU WACHINGA 
ds. gruntów - Jean KAPATA

Parlament

Zgromadzenie Narodowe /National Assembly/
spiker - Patrick MATIBINI

Podział mandatów po wyborach z 11 sierpnia 2016 r.: PF 80, UPND 58, MMD 3, FDD 1, niezależni 14. Razem 156.

Partie

Front Patriotyczny /Patriotic Front - PF/ - utworzony w 2001 r. przez grupę b. członków Ruchu na rzecz Demokracji Wielopartyjnej; przywódca: Edgar LUNGU; przewodn. krajowy: Inonge WINA /kob./; sekr. gen.: Davies MWILA.

Ruch na rzecz Demokracji Wielopartyjnej /Movement for Multiparty Democracy - MMD/ - utworzony w lipcu 1990 r. jako nieformalny sojusz grup opozycyjnych; zarejestrowany jako partia 4 stycznia 1991 r.; przewodn.: Felix MUTATI.

Zjednoczona Partia na rzecz Rozwoju Narodowego /United Party for National Development - UPND/ - utworzona w 1998 r.; przywódca: Hakainde HICHILEMA.

Zjednoczona Narodowa Partia Niepodległości /United National Independence Party - UNIP/ - utworzona w 1959 r.; od 13 grudnia 1972 do grudnia 1990 r. jedyna legalna partia polityczna; przywódca: Tilyenyi KAUNDA.

Forum na rzecz Demokracji i Rozwoju /Forum for Democracy and Development - FDD/ - partia utworzona w czerwcu 2001 r.; przewodn.: Edith NAWAKWI /kob./.

Zjednoczona Partia Liberalna /United Liberal Party - ULP/ - utworzona w lipcu 2006 r.; przywódca: Sakwiba SIKOTA.

Partia Dziedzictwa /Heritage Party - HP/ - utworzona w lipcu 2001 r.; przywódca: Godfrey MIYANDA.

Partia Narodowa /National Party - NP/ - utworzona w sierpniu 1993 r. przez b. członków Ruchu na rzecz Demokracji Wielopartyjnej; przywódca: Sam CHIPUNGU.

Zambijski Sojusz na rzecz Postępu /Zambia Alliance for Progress -ZAP/ - partia utworzona w 1999 r.; w sierpniu 1999 r. przyłączyli się do niej b. członkowie Zambijskiego Kongresu Demokratycznego /Zambia Democratic Congress - ZADECO; zał. 1995; rozw. VIII 1999/; przywódca: Dean MUNGOMBA.

Program dla Zambii /Agenda for Zambia - AZ/ - partia utworzona w 1996 r. przez b. członków Partii Narodowej; przewodn.: Akashambatwa MBIKUSITA-LEWANIKA.

Partia Demokratyczna /Democratic Party - DP/ - utworzona w 1991 r.; przewodn.: Emmanuel MWAMBA.

Prawdziwa Partia Demokratyczna /Real Democratic Party - RDP/ - utworzona w 1995 r., poprzednio nosiła nazwę Nowa Partia Demokratyczna /New Democratic Party - NDP/; przewodn.: David LIMAKA.

Liberalny Front Postępowy /Liberal Progressive Front - LPF/ - utworzony w 1993 r.; przywódca: Rodger CHONGWE.

Zambijska Partia Republikańska /Zambia Republican Party - ZRP/ - utworzona w sierpniu 2000 r.

Opozycyjna Partia na rzecz Postępu /Opposition Party for Progress - OPP/ - utworzona 6 września 2000 r.; przywódca: Esau TEMBO.

Partia Socjaldemokratyczna /Social Democratic Party - SDP/ - utworzona w październiku 2000 r.; przywódca: Gwendoline KONIE /kob./.

Zambijska Zjednoczona Partia Rozwoju /Zambia United Development Party - ZUDP/ - utworzona w maju 2001 r.; przywódca: Wilson MUKUPA.

Partia Wolności Zambii /Zambia Freedom Party - ZFP/ - utworzona w styczniu 2000 r.; przywódca: Henry NSAMBA.
                                                                                    *
Zjednoczony Sojusz Demokratyczny /United Democratic Alliance - UDA/ - koalicja wyborcza utworzona przez: Zjednoczoną Partię na rzecz Rozwoju Narodowego, Zjednoczoną Narodową Partię Niepodległości, Forum na rzecz Demokracji i Rozwoju oraz Zjednoczoną Partię Liberalną; przywódca: Hakainde HICHILEMA. 

Związki zawodowe

Zambijski Kongres Związków Zawodowych /Zambia Congress of Trade Unions - ZCTU/ - centrala związkowa założona w 1965 r.; liczy 400 000 członków zrzeszonych w 18 afiliowanych związkach branżowych.

Federacja Wolnych Związków Zawodowych Zambii /Federation of Free Trade Unions of Zambia - FFTUZ/

Prasa

Icengelo - miesięcznik w jęz. bemba; porusza zagadnienia społeczne, wychowania i religii; Ndola, zał. 1970.

Imbila - miesięcznik w jęz. bemba, Lusaka, zał. 1953 pt. "Lyashi".

Intanda - miesięcznik w jęz. tonga, Lusaka, zał. 1958.

Liseli - miesięcznik, Lusaka.

Mining Mirror - miesięcznik, Ndola, zał. 1973.

National Mirror - tygodnik, Lusaka, zał. 1972.

Orbit - miesięczny magazyn oświatowy dla dzieci, Lusaka, zał. 1971.

The Post - dziennik niezależny, Lusaka, zał. 1991; zamknięty VI 2016.

Speak out - dwumiesięcznik wyd. przez Kościół rzymskokatolicki, Ndola, zał. 1984.

The Sun - tygodnik niezależny, Lusaka.

Sunday Express - tygodnik, Lusaka, zał. 1991.

Tsopano - miesięcznik w jęz. nyanja wyd. przez Zambijską Służbę Informacyjną, Lusaka, zał. 1958.

The Times of Zambia - dziennik rządowy, Lusaka, zał. 1943; posiada wyd. niedzielne pt. "Sunday Times of Zambia" /dawniej "Sunday Newspaper"/.

Workers' Challenge - czasopismo w jęz. angielskim i bemba, Ndola, zał. 1981; ukazuje się 2 razy w miesiącu.

Workers' Voice - organ ZCTU, dwutygodnik, Kitwe, zał. 1972.

Youth - kwartalnik wyd. przez Ligę Młodzieżową UNIP, Lusaka, zał. 1974.

Zambia Daily Mail - dziennik rządowy, Lusaka, zał. 1968.

Zambia Government Gazette - tygodnik rządowy, Lusaka, zał. 1911.

Agencja prasowa

Zambia News and Information Services /ZANIS/ - agencja informacyjna, Lusaka, zał. 2005 z połączenia Zambia News Agency /ZANA/ i Zambia Information Services /ZIS/.