Bośnia i Hercegowina

Ustrój

Państwo niepodległe od 1 III 1992 r. Uznanie międzynarodowe zostało potwierdzone przyjęciem do ONZ 22 V 1992 r. Poprzednio republika związkowa, wchodząca w skład Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. 
Do 5 X 1996 r. nosiła nazwę Republika Bośni i Hercegowiny. 
Zgodnie z konstytucją, ustaloną w układzie pokojowym w Dayton (USA), parafowanym 21 XI 1995 r. przez prezydentów Bośni i Hercegowiny, Chorwacji i Serbii (podpisany w Paryżu 14 XII 1995), w skład Bośni i Hercegowiny wchodzi Federacja Muzułmańsko-Chorwacka (51 proc. terytorium) oraz Republika Serbska (49 proc.). 
Funkcję kolegialnego szefa państwa pełni 3-osobowe Prezydium Bośni i Hercegowiny, w którego skład wchodzi po jednym przedstawicielu każdej ze wspólnot narodowych - Bośniaków, Serbów i Chorwatów, wybieranych w wyborach powszechnych na kadencję 4-letnią. Bośniak i Chorwat wybierani są przez ludność Federacji, a Serb przez mieszkańców Republiki Serbskiej. Na czele Prezydium stoi przewodniczący, którym zostaje na zasadzie rotacji co 8 miesięcy kolejno każdy z jego członków. 
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu - Zgromadzenia (Skupštiny) - składającego się z izby niższej - Izby Reprezentantów oraz izby wyższej - Izby Narodu. W skład Izby Reprezentantów, wybieranej w wyborach powszechnych, wchodzi 42 deputowanych (28 z Federacji Muzułmańsko-Chorwackiej i 14 z Republiki Serbskiej). Izba Narodu liczy 15 członków (po 5 przedstawicieli każdej z trzech narodowości), mianowanych przez parlamenty Federacji (10 członków) i Republiki Serbskiej (5). Kadencja parlamentu trwa 4 lata. 
Parlament mianuje centralny rząd republiki, odpowiedzialny za politykę zagraniczną, handel zagraniczny, gospodarkę, łączność i wymiar sprawiedliwości. W jego skład wchodzi obecnie 10 członków (3 Serbów, 3 Chorwatów i 4 Bośniaków). Na czele rządu stoi premier, którego kadencja trwa 4 lata. 
Federacja Muzułmańsko-Chorwacka i Republika Serbska posiadają własne organa władzy wykonawczej i ustawodawczej. 
Na mocy porozumienia z Dayton wysoki przedstawiciel wspólnoty międzynarodowej (od 11 III 2009 Valentin INZKO) posiada szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Głowa państwa

Prezydium Bośni i Hercegowiny
przewodniczący - Željko KOMŠIĆ /Chorwat/ /DF/ /od 20 VII 2019/
członek - Šefik DŽAFEROVIĆ /Bośniak/ /SDA/
członek - Milorad DODIK /Serb/ /SNSD/
                                                                                    *
poprzedni przewodniczący - Milorad DODIK /Serb/ /SNSD/ /20 XI 2018 - 20 VII 2019/

Rząd

utworzony 31 III 2015 r., stan po zmianach z 26 XII 2018 r.

premier - Denis ZVIZDIĆ /Bośniak/ /SDA/ 
wicepremier oraz minister finansów i skarbu - Vjekosav BEVANDA 
wicepremier oraz minister handlu zagranicznego i stosunków gospodarczych - Mirko ŠAROVIĆ 

ministrowie: 
spraw zagranicznych - Igor CRNADAK 
obrony - Marina PENDEŠ /kob./ 
bezpieczeństwa - Dragan MEKTIĆ 
p.o. min. transportu i łączności - Saša DALIPAGIĆ  
ds. obywatelskich - Adil OSMANOVIĆ 
ds. praw człowieka i uchodźców - Semiha BOROVAC /kob./ 
sprawiedliwości - Josip GRUBEŠA
                                                                                    *
poprzedni premier - Vjekoslav BEVANDA /Chorwat/ /HDZ BiH/ /12 I 2012 - 31 III 2015/

Parlament

Zgromadzenie /Skupština/

Izba Reprezentantów /Predstavnički Dom/
przewodnicząca -  Borjana KRIŠTO /kob./ /HDZ/

Podział mandatów w Izbie Reprezentantów po wyborach z 7 października 2018 r.: SDA 9, SNSD 6, SDP 5, HDZ i koalicjanci 5, SDS-NDP-NS-SRS 3, DF 3, PDP 2, SBB BiH 2, NS 2, DNS 1, SP 1, inne 3. Razem 42.

Izba Narodu /Dom Naroda/
przewodniczący - Bakir IZETBEGOVIĆ /SDA/

Utworzona 7 października 2018 r.

Partie

Partia Akcji Demokratycznej /Stranka Demokratske Akcije - SDA/ - partia muzułmańska utworzona 26 maja 1990 r.; przywódca: Bakir IZETBEGOVIĆ; sekr. gen.: Halid GENJAC.

Związek Niezależnych Socjaldemokratów /Savez Nezavisnih Socialdemokratu - SNSD/ - partia działająca w Republice Serbskiej, utworzona w 10 marca 1996 r. w wyniku połączenia się Partii Niezależnych Socjaldemokratów /Stranka Nezavisnih Socialdemokratu - SNSD, zał. XII 1996/ i Demokratycznej Partii Socjalistycznej /Demokratska Socijalistička Partija - DSP, zał. III 2000/; przewodn.: Milorad DODIK.

Serbska Partia Demokratyczna /Srpska Demokratska Stranka - SDS/ - partia Serbów bośniackich utworzona 12 lipca 1990 r.; przewodn.: Vukota GOVEDARICA.

Narodowy Ruch Demokratyczny /Narodni Demokratski Pokret - NDP/ - partia polityczna utworzona 9 czerwca 2013 r. z połączenia Partii Demokratycznej i Narodowej Partii Demokratycznej; przywódca: Dragan ČAVIĆ. 

Serbska Partia Radykalna Republiki Serbskiej /Srpska Radikalna Stranka Republike Serpske - SRS/ - utworzona 12 lutego 1992 r.; przewodn: Milanko MIHAJLICA.

Socjaldemokratyczna Partia Bośni i Hercegowiny /Social Demokratska Partija Bosna i Hercegovina - SDP/ - utworzona w lutym 1999 r. w wyniku połączenia się Partii Socjaldemokratycznej /Social Demokratska Partija - SDP, zał.1990, d. Związek Komunistów Bośni i Hercegowiny/ z Unią Socjaldemokratów Bośni i Hercegowiny /USD BiH/; przewodn.: Nermin NIKŠIĆ.

Chorwacka Wspólnota Demokratyczna w Bośni i Hercegowinie /Hrvatska Demokratska Zajednica Bosna i Hercegovina - HDZ/ - utworzona 18 sierpnia 1990 r. jako organizacja filialna partii HDZ działającej w Chorwacji; od 15 lipca 2000 r. niezależna partia; przewodn.: Dragan ČOVIĆ; sekr. gen.: Miljana GLAMUZINA /kob./.

Front Demokratyczny /Demokratska Fronta - DF/ - partia utworzona 7 kwietnia 2013 r.; przewodn.: Željko KOMŠIĆ.

Partia na rzecz Postępu Demokratycznego /Partija Demokratskog Progresa - PDP/ - utworzona 26 września 1999 r.; skupia niezależnych intelektualistów i umiarkowanych polityków; przewodn.: Branislav BORENOVIĆ.

Związek na rzecz Lepszej Przyszłości Bośni i Hercegowiny /Savez za Bolju Budućnost BiH - SBB BiH/ - partia utworzona 30 października 2009 r.; przewodn.: Fahrudin RADONČIĆ.

Nasza Partia /Naša Stranka - NS/ - partia utworzona 5 kwietnia 2008 r.; przywódca: Predrag KOJOVIĆ.

Demokratyczny Sojusz Ludowy /Demokratski Narodni Savez - DNS/ - partia utworzona 17 czerwca 2000 r.; przywódca: Marko PAVIĆ. 

Partia Socjalistyczna /Socijalistička Partija - SP/ - utworzona 2 czerwca 1993 r.; przewodn.: Petar DJOKIĆ.

Partia na rzecz Bośni i Hercegowiny /Stranka za Bosnu i Hercegovinu - SBiH/ - zarejestrowana w marcu 1996r.; opowiada się za zjednoczoną, wielonarodową Bośnią; przywódca: Amer JERLAGIĆ.

Demokratyczny Związek Ludowy /Demokratska Narodna Zajednica - DNZ/ - partia utworzona w styczniu 1996r.; przewodn.: Rifat DOLIĆ.

Serbski Sojusz Narodowy /Srpski Narodni Savez - SNS/ - partia utworzona w sierpniu 1997 r.; przewodn.: Dragan KOSTIĆ.

Serbski Sojusz Narodowy-Biljana Plavšić /Srpski Narodni Savez-Biljana Plavšić - SNS BP/ - partia utworzona w czerwcu 2000 r. przez b. przewodniczącą Serbskiego Sojuszu Narodowego /SNS/; przewodn.: Biljana PLAVŠIĆ /kob./.

Obywatelska Partia Demokratyczna /Gradjanska Demokratska Stranka - GDS/ - utworzona w kwietniu 1990 r.; przewodn.: Ibrahim SPAHIĆ.

Liberalna Partia Demokratyczna /Liberalna Demokratska Stranka - LDS/ - utworzona w 2000 r.; przewodn.: Lamija TANOVIĆ /kob./.

Związki zawodowe

Konfederacja Niezależnych Związków Zawodowych Bośni i Hercegowiny /Savez Samostalnih Sindikata Bosne i Hercegovine - SSS BiH/ - założona w 1905 r., liczy ponad 200 000 członków; przewodn.: Ismet BAJRAMOVIĆ. 

Konfederacja Związków Zawodowych Republiki Serbskiej /Savez Sindikata Republike Srpske - SSRS/ - założona w sierpniu 1992 r.; liczy ok. 190 000 członków; przewodc.: Čedo VOLAŠ.

Prasa

Dzienniki

Dnevni Avaz - dziennik, Sarajewo, zał. 2 X 1993.

Dnevni List - dziennik, Mostar, zał. 2001.

EuroBlic - dziennik, Banja Luka, zał. 4 VII 2000.

Faktor - dziennik, Sarajewo, zał. 12 XI 2015.

Glas Srpske - dziennik rządowy Republiki Serbskiej, Banja Luka, zał. 15 IX 1992

Nezavisne Novine - dziennik, Banja Luka, zał. 27 XII 1995.

Oslobodjenje - dziennik poranny, Sarajewo, zał. 30 VIII 1943.

Press RS - dziennik, Banja Luka, zał. 2011.

Večernji List - dziennik, Mostar, zał. 2007.

Czasopisma 

BH Dani - tygodnik niezależny, Sarajewo, zał. 3 IX 1992.

Hrvatska Riječ - tygodnik chorwacki, Sarajewo, zał. 2002.

Novi Reporter - tygodnik, Banja Luka, zał. 1 III 2003.

Slobodna Bosna - tygodnik niezależny, Sarajewo, wersja drukowana zamknięta w 2015, obecnie tylko wyd. internetowe.

Agencje prasowe

Federalna Novinska Agencija - FENA - państwowa agencja prasowa, Sarajewo, zał. IV 1992 pod nazwą BiH Press. 

Nezavisna Novinska Agencija - ONASA - agencja prasowa, Sarajewo, zał. 1994. 

Nezavisna Informativna Novinska Agencija - NINA - agencja prywatna, Mostar, zał. 2003.