Węgry

2019-05-21 12:57 aktualizacja: 2019-07-11, 14:14
Fot. PAP/EPA/ZSOLT SZIGETVARY

Ustrój

Zgodnie z konstytucją z 25 IV 2011 r., która weszła w życie 1 I 2012 r. (ostatnio modyfikowana 20 VI 2018 r.), republika. Od 15 VIII 1949 r. nosiła nazwę Węgierska Republika Ludowa, od 23 X 1989 r. do 31 XII 2011 r. - Republika Węgierska, a od 1 I 2012 r. nosi nazwę Węgry.
Głową państwa jest prezydent, wybierany na 5 lat przez Zgromadzenie Narodowe (jeśli w pierwszym głosowaniu prezydent nie zostanie zatwierdzony większością dwóch trzecich głosów, w drugim wystarczy poparcie większości głosujących posłów).
Organem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy parlament (Zgromadzenie Narodowe), wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 4-letnią w systemie mieszanym. W jego skład wchodzi obecnie 199 deputowanych (106  wybieranych w jednomandatowych okręgach wyborczych oraz 93 z list partyjnych). 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier powoływany przez parlament.
Członków rządu mianuje prezydent na wniosek premiera.

Głowa państwa

prezydent - János ÁDER /Fidesz/  /od 10 V 2012, reelekcja 2017/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Pál SCHMITT /Fidesz/  /6 VIII 2010 - 2 IV 2012/
---------------
Od 2 kwietnia do 10 maja 2012 r. obowiązki prezydenta pełnił przewodniczący Zgromadzenia Narodowego László KÖVÉR.

Rząd

utworzony 18 V 2018 r.

premier - Viktor ORBÁN /Fidesz/
wicepremier i min. spraw wewnętrznych - Sándor PINTÉR
wicepremier i min. finansów - Mihály VARGA
wicepremier i min. bez teki ds. diaspory - Zsolt SEMJÉN

ministrowie:
szef kancelarii premiera - Gergely GULYÁS
szef gabinetu - Antal ROGÁN
handlu zagranicznego i spraw zagranicznych - Péter SZIJJÁRTÓ
obrony - Tibor BENKŐ 
ds. zasobów ludzkich - Miklós KÁSLER
rolnictwa - István NAGY
ds. innowacji i technologii - László PALKOVICS
sprawiedliwości - László TRÓCSÁNYI
bez teki ds. zarządzania majątkiem narodowym - Andrea BÁRTFAI-MAGER /kob./
bez teki ds. rozbudowy elektrowni atomowej w Paks - János SÜLI
                                                                                    *

poprzedni premier - Viktor ORBÁN /Fidesz/ /29 V 2010 - 10 V 2018/

Parlament

Zgromadzenie Narodowe /Országgyülés/
przewodniczący -  László KÖVÉR /Fidesz/

Podział mandatów po wyborach z 8 kwietnia 2018 r.: Fidesz-KDNP 133, Jobbik 26, MSZP-PM 20, DK 9, LMP 8, Razem 1, niezależni 1, mniejszość niemiecka 1. Razem 199.

Węgry Zgromadzenie Narodowe

Partie

Fidesz - pełna nazwa: Fidesz - Węgierski Związek Obywatelski - /Fiatal Demokraták Szövetsége - Magyar Polgári Szövetség/- partia centroprawicowa, utworzona 30 marca 1988 r.; do 29 kwietnia 1995 r. nosiła nazwę Związek Młodych Demokratów /Fidesz/, a do 17 V 2003 r. Fidesz-Węgierska Partia Obywatelska /Fidesz-MPP/; przewodn.: Viktor ORBÁN.

Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa /Kereszténydemokrata Néppárt - KDNP/ - utworzona we wrześniu 1989 r.; przewodn.: Zsolt SEMJÉN.

Jobbik - Ruch na rzecz Węgier /Jobbik Magyarországért Mozgalom/ - prawicowa partia populistyczna, nacjonalistyczna, eurosceptyczna, utworzona 24 października 2003 r.; przewodn.: Tamás SNEIDER.

Węgierska Partia Socjalistyczna /Magyar Szocialista Párt - MSZP/ - utworzona 7 października 1989 r. na XIV zjeździe Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej /Magyar Szocialista Munkáspárt; zał. 1956/; przewodn.: Bertalan TÓTH.

Dialog na rzecz Węgier /Párbeszéd Magyarországért - PM/ - "zielona" partia liberalna, utworzona 17 lutego 2013 r. w wyniku rozłamu w LMP; współprzewodn.: Gergely KARÁCSONY i Timea SZABÓ /kob./.

Koalicja Demokratyczna /Demokratikus Koalíció - DK/ - partia utworzona 22 października 2011 r. w wyniku rozłamu w MSZP; honorowy przewodn.: Iván VITÁNYI; przewodn.: Ferenc GYURCSÁNY.

Polityka Może Być Inna /Lehet Más a Politika - LMP/ - partia utworzona 26 lutego 2009 r.; współprzewodn.: László Lóránt KERESZTES i Bernadett SZÉL /kob./.

Razem /Együtt/- pełna nazwa: Razem-Partia Nowej Ery /Együtt-a Korszakváltók Pártja/ - utworzona 26 października 2012 r. z przekształcenia ugrupowania opozycyjnego zrzeszającego kilka organizacji obywatelskich; od 8 marca 2013 r. partia polityczna; poprzednio nosiła nazwę "Razem 2014" /"Együtt 2014"/; rozwiązana 2 czerwca 2018 r.

Węgierska Partia Liberalna /Magyar Liberalis Párt - MLP/ - utworzona 27 kwietnia 2013 r.; przewodn. Gábor FODOR.

Ruch Nowoczesne Węgry /Modern Magyarország Mozgalom - MoMa/ - partia utworzona 21 kwietnia 2013 r.; przewodn.: Lajos BOKROS.

Niezależna Partia Drobnych Rolników /Független Kisgazdapárt - FKgP/ - utworzona 18 listopada 1988 r.; kontynuatorka partii założonej w 1930 r.; przewodn.: Károly BALOGH.

Węgierska Partia Sprawiedliwości i Życia /Magyar Igazság és Élet Pártja - MIÉP/ - radykalna partia prawicowo-nacjonalistyczna, utworzona w czerwcu 1993 r. przez grupę dysydentów z Węgierskiego Forum Demokratycznego; przewodn.: Tibor NAGY.

Ruch Momentum /Momentum Mozgalom/ - utworzony w 2015 r. jako ruch obywatelski, 4 marca 2017 r. przekształcił się w partię polityczną; przewodn.: András FEKETE-GYŐR.

Węgierska Partia Robotnicza /Magyar Munkáspárt - MMP/ - utworzona w listopadzie 1956 r. zamiast Węgierskiej Partii Pracujących, kontynuatorki utworzonej w 1918 r. Węgierskiej Partii Komunistycznej; do 17 grudnia 1989 r. nosiła nazwę - Węgierska Socjalistyczna Partia Robotnicza /Magyar Szocialista Munkáspárt - MSZMP/; do 12 listopada 2005 r. - Partia Robotnicza Munkáspárt - MP/; a do 11 maja 2013 r. Węgierska Komunistyczna Partia Robotnicza /Magyar Kommunista Munkáspárt - MKMP/; skupia członków, którzy nie zgodzili się z decyzją o powstaniu MSZP; przewodn.: Gyula THÜRMER.

Ruch Nasza Ojczyzna /Mi Hazánk Mozgalom/ - radykalna partia narodowa, utworzona 23 czerwca 2018 r. w wyniku rozłamu w partii Jobbik, zarejestrowana 21 sierpnia 2018 r.; przewodn.: László TOROCZKAI.

Związki zawodowe

Krajowa Federacja Węgierskich Związków Zawodowych /Magyar Szakszervezetek Országos Szövetsége - MSZOSZ/ - założona 3 marca 1990 r. zamiast Krajowej Rady Związków Zawodowych /SZOT, zał. 1945/; skupia ok. 40 związków zawodowych; liczy ok. 465 000 członków; przewodn.: László SÁNDOR. 

Krajowy Związek Rad Robotniczych /Munkástanácsok Országos Szövetsége - MOSZ/ - założony 14 lipca 1990 r.; liczy ok. 56 000 członków; przewodn.: Imre PALKOVICS. 

Związki Zawodowe LIGA /LIGA Szakszervezetek/ - centrala związkowa założona 20 grudnia 1988 r.; poprzednio nosiła nazwę Demokratyczna Liga Niezależnych Związków Zawodowych /Független Szakszervezetek Demokratikus Ligája - FSZDL/; liczy ok. 50 000 członków; przewodn.: István GASKÓ. 

Forum Współpracy Związków Zawodowych /Szakszervezetek Együttmüködési Fóruma - SzEF/ - założone w czerwcu 1990 r.; liczy ok. 270 000 członków; przewodn.: Endre SZABÓ. 

Federacja Autonomicznych Związków Zawodowych /Autonóm Szakszervezetek Szövetsége - ASzSz/ - założona w 1993 r.; skupia 27 organizacji branżowych; liczy ok. 120 000 członków; przewodn.: János BORSIK.

Prasa

Dzienniki

Blikk - tabloid, lewicowy, Budapeszt, zał. 1 III 1994. 

Bors /Pieprz/ - prawicowy,  Budapeszt, zał. 1989. 

Magyar Hirlap /Gazeta Węgierska/ - niezależna gazeta codzienna, prawicowa, konserwatywna,  Budapeszt, zał. V 1968. 

Magyar Nemzet /Węgierski Naród/ - konserwatywny, prawicowy, Budapeszt, zał. 2015, do 6 II 2019 ukazywał się pt. Magyar Idők /Węgierskie Czasy/; 6 II 2019 przejął nazwę i szatę graficzną zamkniętego 11 IV 2018 r. dziennika "Magyar Nemzet" /zał. 1938/. 

Mai Nap /Dzisiaj/ - popołudniówka, Budapeszt, zał. 1989. 

Népszava /Głos Ludu/ - lewicowy, Budapeszt, zał. 1873; od 1 XI 1956 do 31 I 1958 ukazywał się pt. "Népakarat"; do 2002 r. organ Krajowej Federacji Węgierskich Związków Zawodowych. 

Világgazdaság /Gospodarka Światowa/ - gazeta ekonomiczna, Budapeszt, zał. 1989.


Czasopisma

Élet és Irodalom /Życie i Literatura/ - organ Związku Pisarzy Węgierskich, Budapeszt, zał. 1957; tygodnik.

Figyelő /Obserwator/ - tygodnik polityczno-ekonomiczny, Budapeszt, zał. 1957.

Hetek /Tygodnie/ - tygodnik polityczny, Budapeszt, zał. 1997.

Heti Válasz - tygodnik, magazyn polityczny; zał. 2001; od 10 VI 2018 dostępny wyłącznie w internecie.

HVG - Heti Világgazdaság /Tydzień w Gospodarce Światowej/ - tygodnik społeczno-ekonomiczny, Budapeszt, zał. 1979.

Hitel /Kapitał/ - miesięcznik społeczno-literacki, Budapeszt, zał. 1988.

Kortárs /Współczesność/ - miesięcznik literacki, Budapeszt, zał. 1957.

Közgazdasági Szemle /Przegląd Ekonomiczny/ - miesięcznik wydawany przez Instytut Ekonomiczny Węgierskiej Akademii Nauk, Budapeszt.

Magyar Napló /Dziennik Węgierski/ - miesięcznik kulturalny wyd. przez Związek Pisarzy Węgierskich, Budapeszt, zał. X 1989.

Magyar Narancs /Węgierska Pomarańcza/ - tygodnik, Budapeszt, zał. 1989.

Nök Lapja /Gazeta Kobiet/ - tygodnik dla kobiet, Budapeszt, zał. 20 X 1949,.

168 Óra /168 Godzin/ - tygodnik społeczno-polityczny, Budapeszt, za. 1989.


Agencja prasowa

Magyar Távirati Iroda - MTI /Węgierskie Biuro Telegraficzne/ - jedna z najstarszych agencji prasowych w świecie, Budapeszt; zał. 1880 jako prywatne towarzystwo; przejęta przez państwo w 1918 r.; od 1 VII 2015 r. nie jest już osobną jednostką, tylko wraz z trzema innymi nadawcami publicznymi /Węgierskim Radiem, Węgierską Telewizją i stacją telewizyjną Duna TV/ została połączona w spółkę akcyjną Duna Médiaszolgáltató Nonprofit Zrt.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Węgry

Flaga

Godło

  • Węgry, Magyarország
  • Obszar: 93 030 km2
  • Ludność: 9 760 000 (XII 2018)
  • Stolica: Budapeszt
  • Ludność stolicy: 1 759 407 (2015)
  • Język urzędowy: węgierski
  • Święto narodowe: 15 III - rocznica wybuchu powstania (1848); 20 VIII - dzień św. Stefana, założyciela państwa; 23 X - rocznica wybuchu powstania (1956) oraz proklamowania republiki (1989)
  • Jednostka monetarna: 1 forint (HUF)
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, UE, NATO, IMF (MFW), ISE, CEFTA, WHO, WTO, OECD
  • Budynek parlamentu w Budapeszcie Fot. PAP/EPA/STF
    Budynek parlamentu w Budapeszcie Fot. PAP/EPA/STF
  • Widok na miasto Pécs Fot. PAP/EPA/SANDOR H. SZABO
    Widok na miasto Pécs Fot. PAP/EPA/SANDOR H. SZABO
  • Most Elżbiety w Budapeszcie Fot. PAP/EPA/TAMAS KOVACS
    Most Elżbiety w Budapeszcie Fot. PAP/EPA/TAMAS KOVACS